________________
३४८
- व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-२/४९ [भा.११५९] अनुसासनभेसणया जालद्धी तस्सतंन हावेज्जा।
किंवासतिसत्तीए होइसपक्खेउवेक्खाए ।। वृ-तस्य प्रथमतः कोमलवचनैरनुशासनकर्तव्यं तथाप्यतिष्ठतिभीषणमुत्पादनीयं । तथाप्यतिष्ठति यायस्य लब्धिः सतांनहापयेत् प्रयुंजीतेत्यर्थः । एतदेव विपक्षेफलभावोपदर्शने द्रढयति किंवासत्यां शक्तो भवति स्वपक्षे स्वपक्षस्य उपेक्षा, उपेक्षया नैव किञ्चिदिति भावः केवलं स्वशक्तितः वैकल्यमुपेक्षानिमित्तं प्रायश्चित्तापतिश्चभवति । तस्मादवश्यं स्वशक्तिः परिस्फोरणीयेति ।।
मू. (५०) सपायच्छित्तं भिक्खू गिलायमाणे नो कप्पइ तस्स गणावच्छेदियस्य निज्जूहितए अगिलाए करणिज्जं वेयावडियं जाव रोगातङ्कातो विप्पमुक्के ततो पच्छा अहालहुस्सगे नामं ववहारे पट्टवियव्वे सिवा ।।
वृ-अथास्य सूत्रस्य कः सम्बन्धः? उच्यते[भा.११६०] अहिगरणंमि कयंमिखामिय समुवट्ठियस्स पच्छित्तं ।
तप्पढमयाभएणव, होज्जा किलंतोच वहमाणो ।। वृ-अधिकरणेकृतेक्षामितेचतस्मिन्समुपस्थितस्य प्रायश्चित्तंदीयते । ततः साधिकरणसूत्रानन्तरं सप्रायश्चित्तं सूत्रमुक्तमस्य व्याख्या प्राग्वत् । सप्रायश्चित्तं भिक्खुं गिलायमाणमित्युक्तं । तत्र यथा ग्लानिर्भवतितथाप्रतिपादयति । तप्पढमयाएइत्यादितस्याधिकृतस्यसाधोः तत्प्रथमंतायां प्रायश्चित्त प्रथमंतायां भवेत्कथमहमेतत्प्रायश्चित्तं वोक्ष्यामीत्येवं रूपेणयदिवा वहन्तपसा क्लान्तः सन्ग्लानो भवति । तत्रेयं यतना[भा.११६१] पायच्छित्ते दिनेभीयस्स, विसज्जणा किलंतस्स,
अनुसट्ठियंवहं तस्स, उभयेनखित्तस्स तेगिच्छं ।। वृ-प्रायश्चित्ते दत्ते भीतः सन् यदि ग्लायति ततस्तस्यसतः क्लान्तस्य विसर्जना क्रियते प्रायश्चित्तं मुत्कलं क्रियतेइतिभावः । अथवहन्क्लाम्यतिततस्तस्य वहतोऽनुशिष्टिीयते, यथामाभैषीः बहुगतं स्तोकं तिष्ठतियदिवावयंसाहाय्यंकरिष्यामइत्यादिअथैवमनुशिष्यमाणोऽपिभयेन क्षिप्तचित्तोभूयात् ततस्तस्य भयेन क्षिप्तस्य सतश्चैकितत्स्यं चिकित्साकर्मकारयितव्यमिति ।।
मू.(५१) भत्तपानपडियाइखिप्पंभिक्खुंगिलायमाणंनोकप्पइतस्सगणावच्छेयगस्सनिज्जूहित्तए अगिलाए करणिज्जं वियावडियं जाव रोगातंकातो विप्पमुक्के ततो पच्छा अहा लहुस्सगे नामं ववहारे पट्टवियव्वे सिया।। .
वृ-अथास्य सूत्रस्य कः सम्बन्धः? उच्यते[भा.११६२] पच्छित्तं इत्तरितो होइतवो वणितो उजो एस ।
- आवकहियंपुन तवो होइ परिणा अनसनंतु ।। वृ- प्रायश्चित्तं प्रायश्चित्तरूपं यदेतत्तपोऽनन्तरसूत्रे वर्णितं तत्तप इत्वरं भवति यत्पुनः परिज्ञारुपं तपोऽनशनं तत् यावत् कथिकं (तं) तत इत्वर तपः प्रतिपादनानन्तरं यावत्कथिकतपः प्रतिपादनार्थमधिकृतं सूत्रम् । अथवायंसम्बन्धः[भा.११६३] अलुवा हेउँवासमणस्स उविरहिएकहेमाणो।
मुच्छाए विवडियस्स उकप्पइ गहणंपरिणाए ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org