________________
२५७
उद्देशकः १, मूलं : २५, [भा. ७७९]
मुहुत्तेहिं पोरिसी तो जाणंति निसाय दिवसाय ।। वृ- उक्तासूत्रभावना ।साम्प्रतमेकत्वभावनामाह[भा.७८०] अन्नो देहातो अहं, नाणत्तंजस्स एवमुवलद्धं ।
सो किंचिआहिरिकं न कुणति देहस्सभंगेवि ।। वृ- अहं देहादन्य इत्येवमेकत्वभावनया यस्य साधोः परिकर्मणां कुर्वतः शरीरादात्मनि नानात्वमुपलब्धः सदिव्यादिषु उपसर्गवेलायां देहस्य भङ्गेऽपि विनाशेऽपिन किञ्चिदपि अहिरिक्कमिति उत्रासं न करोति ।गता एकत्वभावना ।सम्प्रति बलभावनामाह[भा.७८१] एमेवय देहबलं अभिक्खमासेवणाईतंहोइ।
लंक्खक मल्ले उवमा, आसकिसोरेयजोग्गविए ।। वृ-एवमेव अनेनैव प्रकारेणबलभावनयापिदेहस्तथा भावयितव्यो, यथा देहस्य करणीयेषु योगेषु बलं न हानिमुपगच्छति, ननु तपसा क्रियमाणेन नियमतोदेहबलमपगच्छति, ततः कथमुच्यते बलभावनया तथा देहोभावयितव्यो यथा देहबलं न हानिमुपयातीति सत्यमेतत् । किन्तु देहबलं धृतिबलसूचनार्थं ततोऽयं भावार्थो बलभावनया तथा यतेत यथा देहापचयेऽपि धृतिसमुत्साहवती समुत्साहवतितरासमुपजायते, यथाप्रबलामपिपरीषहचमूमतसोपसर्गामपिलीलयायोधयति ।तथा चोक्तम्
कामंतुसरीरबलं हायतितवभावनाएत्तस्स । देहावचएविसत्तीजहहोइ धितीतहाजयति ।। कसिणा पीरसहचमूजइउडेजाहि सोवसग्गावि ।
दुद्धरपहकरवेगा भयजननी अप्पसत्ताणं ।। धितिधणियबद्धकच्छो जो होइअनाइलो तमव्वहितो।
बलभावनाएधीरो संपुन्नमणोरहो होइ ।। अपिच सर्वा अपि भावना धृतिबलपुरस्सराः । ततो विशेषतो धृतिबलभावना भावयितव्या यथा प्रबलदिव्याधुपसर्गोपनिपातेऽपिस्वकार्य साधयति । नखलुधृतेः किंचिदसाध्यमस्ति । आहच[भा.७८२] धितिबलपुरस्सरातो हवंतिसव्वाविभावनातोय ।
तंतुन विजइसद्धंजंधिइमंतो नसाहेइ ।। वृ-तच्चतपोबलप्रभृतिकंतपःप्रभृतीनामाभीक्ष्णेसेवनयाभवति ।अत्रोपमादृष्टान्तोलंखकोमल्लश्च न केवलं लंखकोमल्लकश्च दृष्टान्तः । किन्त्वश्चकिशोरश्च । किं विशिष्ट इत्याह-योज्ञापितः परिकर्मित इत्यर्थः । एषां च दृष्टान्तानामियं भावना-लङ्ककोऽभ्यासं कुर्वन्नभ्यासप्रकर्षवशतो रजावपि नृत्यं करोति । मल्लोऽपि करणानि पूर्वं दुःखेनाभ्यस्यन् कालेन कृताभ्यासः पश्चादयत्नेन प्रतिमलं जयति । अश्वकिशोरोऽपि हस्त्यादिभ्यो भयं गृह्णानः दुःखं तत्पार्श्वे प्रथमतः स्थाप्यमानोऽभ्यासप्रकर्षवशतो न मनागपि तद्भयं करोति । तथा च सति संग्रामे हस्त्यादिभिश्च भवने ऽपि न भङ्गमुपयाति । एषा दृष्टान्तभावना ।दान्तिकयोजनात्वियम् । एवमभीक्ष्णासेवनयातपसानक्लाम्यति ।सत्त्वावष्टम्भतो देवादिभ्योन विमेति, सूत्रतःसूत्रार्थचिन्तनप्रमाणेकालंदिनरात्रिगतागतरूपंजानाति, एकत्वभावनातो 21117
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org