________________
उद्दशकः १, मूलं : १९, [भा. ६५५]
२२७ पविट्ठा ताहे अति दुक्खेण अदितो महापायवो इव छिन्नमूलो हत्थिमएण अचेयणभूतो पडितो हत्थिना विनासितो ।। [भा.६५६] बितिएसयमुद्धरती अनुट्ठिए भोइयाएनीहरइ ।
परिमद्दणदंतमलादि पूरणंवनगयपलातो ।। वृ- अन्यो द्वितीयो व्याध उपानही विना वने गतस्तस्य वने संचरन्तः कण्टकादयः पादतले प्रविष्टास्तान्स्वयमुद्धरतियेच स्वयमुद्धत्नशक्तास्तान् अनुद्धृतान् भोजिकयानिजभार्ययाव्याध्या नीहारयति निष्काशयति । तदनन्तरं तेषां कण्टकादि वेधस्थानानामङ्गुष्टादिना परिमर्दनं । तदनन्तरं दन्तमलादिना आदिशब्दात्कर्णमलादिपरिग्रहः पूरणंकण्टकादिवेधानांततोऽन्यदा वनगतःसन्हस्तिना दृष्टोऽपिपलायितोजातोजीवितव्यसुखानामाभागी ।एष दृष्टान्तः ।।साम्प्रतंाान्तिकयोजनामाह[भा.६५७] वाहत्थाणी साहूवाहिगुरूकंटकादिअवराहा ।
सोही यओसहाईपसत्था नाएणवणतोउ ।। वृ-व्याधस्थानीयाः साधवः । व्याधीस्थानीयो गुरुः । कण्टकादिस्थानीया अपराधा औषधानि दन्तमलादीनि तत् स्थानीया शोधिः । अत्र द्वौ व्याधदृष्टान्तौ । प्रशस्तोऽप्रशस्तश्च । आद्योऽप्रशस्तो द्वितीयः प्रशस्तः । तत्र प्रशस्तेन ज्ञातेन दृष्टान्तेनोपनयः कर्तव्यः । आचार्योऽपियदि तानुपेक्षते ततः कण्टकादीनामुपेक्षको व्याधइव सोऽपिदुस्तरमापदमाप्नोति । तथा चाह[भा.६५८] पडिसेवंत उवेक्खइनयणंओवीलए अकुव्वंतो ।
. संसारहत्थिहत्थं पावति विवरीयमियरो वि ।। वृ-इतरोऽपि आचार्योऽपि । तुशब्दोऽपिशब्दार्थः । यः प्रतिसेवमानान् उपेक्षतेनतु निषेधति, न वा कुर्वतोऽकुर्वाणान् प्रायश्चित्तमुत्पीडयति, न भूयः प्रायश्चित्तदाने दण्डेन ताडयन् कारयति, स विपरीतमाचार्यपदस्य हियथोक्तनीत्यापरिपालनफलमचिरात्मोक्षगमनंतद्विपरीतंसंसारएव हस्तिहस्तं प्राप्नोति । दुस्तरं संसारमापततीतिभावः । उपसंहारमाह[भा.६५९] आलोयमनालोयणगुणाय दोसायवन्निया एए ।
अयमन्नो दिठंतोसोहिमदिंतेय दिंतेय ।। वृ-एतेअनन्तरोदिता आलोचनानायां गुणाअनालोचनायांदोषावर्णिताः ।सम्प्रतियः प्रायश्चित्तं ददाति तस्मिन् शोधिमददाने अनाददाने च अयं वक्ष्यमो राजकन्यान्तःपुरपालकरूपोऽन्यो दृष्टान्तस्तमेवाह[भा.६६०] . निजूहादिपलोयणअवरेणपसंग अगदारादि ।
धुत्तपलायण निवकहणदंडणं अन्नठवणंच ।। वृ- एगो कन्नतेउरपालगो सो गोख्लएण कंनाओ पलोएंतीओ न वारेइ । ततो ताओ अग्गदारेण निप्पिडिउमाढता । ततो विन वारेइ । ताताहेततो अनिवारिज्जमानीतोकयाइधुत्तेहिंसमंपलायातो । एवंसव्वमवारणादिकेणइरन्नो कहियं, । ततो रन्ना तस्स सव्वस्स हरणं कयं विणासितोय, अन्नो कन्नते उरपालोठवितो, अक्षरगमनिका नि!होगवाक्षः ।गोखलक इत्यर्थः ।आदिशब्दात्तदन्यतथाविधप्रदेश परिग्रहः तेन नि!हादिना प्रलोकने अवारणं न वारणं कृतवान् । ततोऽग्रद्वारादिष्वपि प्रसङ्गः । अग्रद्वारेऽन्यत्रवायथास्वेच्छंतासांकन्यानांप्रसङ्गः । ततोऽन्यदाधूर्तेःसहपलायनं, एतस्यापिवृतान्तस्य
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org