________________
११६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१० एकवेलायां विकटयिष्यामो येनैकमेव मासिकादिकं लप्सामहे इति यत् एवं कुर्वन् चोदक! लप्स्यसे महांतमपराधं, खल्वाटेखड्कां ददान इव, अत्र दुवेय खल्लाडा इत्यस्यावसरः द्वौ खल्वाटावत्र दृष्टांतः । एगो खल्लाडो तंबोलवाणियउ पन्ने विकिणइ सो एक्केण चारभडपोट्टेण पन्ने मग्गितो अरे खलाडवाणिया पन्ने देहि, तेन सकसाएण न दिन्ना । अन्ने भणंति थोवा दिन्ना, ततो तेन रूसिएण चारभटपोट्टेण खल्लाडे सिरेखडुगा दिन्ना, टक्करा दिन्नेति वुत्तं भवति, वाणीएण चिंतियं,जइकलहेमितोमएसदूमितो मारेजा, तम्हा उवाएणवेरनिजामणकरेमि, एवं चिंतिऊणातंबोलवाणिएण उछित्ता हत्थोसेमलिओ, वत्थजुयलं दिन्नं, पाएसुपडिओ बहुचसेतंबुलं दिन्नं । चारभडपोट्टो पुच्छति, किं कारणं न तुमं रुट्टो, पच्चुल्लं ममं पूएसि, पाएसु य पडिसित्ति, वाणिएणा भणियं अम्ह विसए सव्वखल्लाडाणमेरिसा चेव ठिती, चारभडपोट्टेण, चिंतियं,लद्धोमए जीवणोवाओ, ततोपुनोविचिंतियंतारिसस्सखटुगंदेमि जोमं अदरिदं करेजा, ताहेतेन एगस्स ठक्कुरस्सखल्लाडगस्सखड्डुगा दिन्ना, तेन मारितो एतदेवाह - [भा.३३८] खल्लाडगंमिखुड्डगा दिन्ना तंबोलियस्स एगेन;
सक्कारिता जुयलं दिन्नं बिइएण वोरवितो । वृ- एकेन चारभटपोतेन तांबूलिकस्य शिरसि खल्वाटे खटुका टक्कारा दत्ता, ततस्तेन वणिजा तांबूलिकेन सत्कार्य तस्मै वस्त्रयुगलं दत्तं, द्वितीयेन खल्वाटेन व्यपरोपितो मारितः एप दृष्टांतोऽयमर्थोपनयः ।। [भा.३३९] एवं तुमंपिचोयग, एक्कसि पडिसेविऊण मासेणं,
मुव्विहसि बिइयगं, पुनलभिहिसि मूलं तुपच्छित्तं ।। वृ- एवं त्वमपि चोदक एक्कसि एकवारं बहूनि मासिकानि स्थानानि प्रतिसेव्य एकवेलायां सर्वाण्यप्यालोचितानीति मासेन मुक्तो द्वितीयवारमुपेत्य प्रतिसेव्य तथालोचयन् लक्षितस्वभावो मूलं तुशब्दात्च्छेदंवा लप्स्यसे, यथा लब्धवान् चारभटो मरणं अन्यच्च सचारभटो वा इह एकं प्राप्तवान्त्वं पुनः संसारे अनेकानि मरणानि प्राप्स्यसि, तस्मात् प्रतिसेवकपरिणामानुरूप एषप्रायश्चित्त दानविधिर्नालोचनामात्रविशेषकृत इति नान्यथा प्रसंजनीयः एतदेवाह - [भा.३४०] असुहपरिणामजुत्तेण सेविएएगमेगमासोउ;
दिज्जइयबहुसुएगो सुहपरिणामो जया सेवे । वृ-अशुभपरिणामयुक्तेनासेविते निष्कारणामयतनया प्रतिसेविते इत्यर्थः । एतस्मिन् मासे एको मासः परिपू! दीयते, दुष्टाध्यवसायेन प्रतिसेवनात पुनः प्रत्यावृत्तेरभावाच्च, यदा पुनः शुभपरिणामः सेवते, पुष्टमार्बनमालंब्य प्रतिसेवते, इत्यर्थः दुष्टाध्यवसायेन वा सेवित्वा पश्चाद्बह्वात्मनिंदनं करोति, तस्यबहुष्वपिमासेषुप्रतिसेवितेष्वेकोमासो दीयते, इहकश्चित्दंडदानादात्मानमपभ्राजनास्थानंदुःखितं मन्येत, तंप्रति दंडदानानफलमाह - [भा.३४१] दिनमदिन्नो दंडो, सुहदुहजननो उदोहवरगाणं;
साहुणं दिन्नसुहो अदिन्नसोक्खो गिहत्थाणं । वृ-द्वौ वर्गौतद्यथा - साधुवर्गोगृहस्थवर्गश्च, तयोर्द्वयोर्वर्गयोदडोदत्तो, दत्तश्चयथायोगसुखदुःख जननः तत्र साधूनांदत्तःसन्दंडः सुखहेतुरदत्तः सन्दुःखकारणमिति सामर्थ्यात् गम्यतेगृहस्थानामदत्तः सन् सुखावहो दत्तः सन्दुःखावह इति सामर्थ्यात्प्रत्येयं कस्मादेवमिति चेदत आह -
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org