________________
१००
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/१ [भा.२९४) अविगिट्टकिलम्मंतंभणंतिमाखमकरेहि सज्झायं;
सक्का किलंमिउंजेवि, विगिट्ठणंतहिं वियरे। वृ-अविकृष्टेतपसि क्लाम्यंतंभणंति सूरयो, मा क्षपयमाक्षपणं कुरुन युक्तंभद्रतवक्षपणं कर्तुंन शक्त्यभावादित्यर्थः तस्मात्कुरु स्वाध्यायं, तपःकरणात् स्वाध्यायकरणस्य बहुगुणत्वात्, अपि च स्वाध्यायोपि परमंतपः, यत उक्तं
बारसविहिम्मिवितवे,सभिंतरबाहिर कुसलदिट्टे
नवि अत्थि नवि दोहिइ, सज्झाइसमंतवो कम्मं । . अग्लानोपमस्त्वं विकृष्टतपःकारी तपःकार्यते, यस्तु विकृष्टं तपःकरोति स यद्यपि पारणकदिनेपि ग्लानोपमोजायते, तथापिसकार्यते,यत आहसक्का इत्यादिअपिशब्दः पुनरर्थेयेपुनस्तपस्विनोविकृष्टेन तपसापारणकदिनेक्लमयितुंशक्याः क्वाभ्यंते इतिभावः । तत्रतेषुतपस्विषु वितरेत्दद्यात्तपःकरणं, तेषांतथारूपाणामपिसमनुजानीयात्, नतुवारणीयं, विकृष्टतपःकरणस्यमहागुणत्वात्केवलंभक्तपानं भैषजादिकमानाय्यदातव्यंअथ स्लानोपमोन भवति, किंतुस्वयमेवसंस्तारकप्रतिलेखनादीन् व्यापारान सर्वानप्यहीनातिरिक्तान्करोति, प्रतीच्छते, एवंतत्रयोविकृष्टेनतपसास्नानोपमोभवतितत्रेयंसामाचारी [भा.२९५] अनपडिच्छणेलहुगा असतिगिलाणोवमे अदंतिय;
पडिलेहणसंथारएपानगतहमत्तगतिगंच । वृ-तस्मिन् गच्छे यद्यन्यः कोपि विकृष्टतपःकारी क्षपको विद्यते, सच पारणकदिने ग्लागोपमो वा भवेदग्लानोपमोवा । तथापितस्मिन्विद्यमानेक्षपके अन्यंक्षपकमाचार्योन प्रतीच्छदेत्, प्राक्तनस्य हि क्षपकस्यपारणकदिनेग्लानोपमस्यास्लानोपमस्यवासतोवश्यं कर्त्तव्यं, नचद्वयोर्वैयावृत्त्यकरणेसाधवः प्रभवंति,तस्मात् न प्रत्येषणीयः,यदिपुनःसाधवोनुमन्यतेसोपिप्रतीक्ष्यतां,तस्यापिवैयावृत्त्यकरणेन समाधिमुत्यादयिष्याम इति, तदा प्रतीच्छनीयः । यदि पुनर्गच्छे विद्यमानेपि विकृष्टतपःकारिणिक्षपके गच्छाननुमतावाचार्योऽन्यं प्रतीच्छति तदा तस्यान्यप्रतीच्छने प्रायश्चित्तं लघुकाश्चत्वारो लघुमासाः; असतित्ति तथा असतिप्रायोग्यद्रव्येये दोषास्तेच वक्तव्याः,तेचामी द्वयोः क्षपकयोयुगपत्पारणकदिने समापतितेपर्याप्त्या पारणद्रव्ये अलाभतो असति असंस्तरणंभवेत्, असंस्तरणाच्च यदेषणादि प्रेरयंति, तन्निमित्तंप्रायश्चित्तमाचार्यस्यापतति,आज्ञाभंगादयश्चदोषाजायंते, तथापारणकप्रायोम्यद्रव्यसंपादनेन संस्तरणमकुर्वत्सुसाधुषु विषयेसोऽप्रीतिंकुर्यात्, अप्रीत्याचअनागाढामागाढावापरितापनांप्राप्नुयात्, तथा च सति तन्निष्पन्नमपि प्रायश्चित्तमाचार्यस्य, अन्यच्च शिष्याः प्रतीच्छकाश्च द्वयोरपि क्षपकयो(वृत्त्यकरणतो भग्ना एवं चिंतयेयुर्यथान्यान्यक्षपकवैयावृत्त्यवारणेन नास्माकं सूत्रमर्थो वा, तस्मादन्यत्र व्रजाम इति । ___ तथा गिलाणोवमे इतितेषु गच्छवासिषुसाधुषु वास्तव्यक्षपकवैयावृत्त्यकरणव्यापृतेषु ग्लानापमो जायते,तदातस्याचार्यस्यप्रायश्चित्तंचतुर्गुरुकाः,अडतेयत्तितथागच्छेवास्तव्यक्षपककरणव्यावृततया भक्तपानं वागंतुकस्याददानेसभक्तार्थपानार्थं वास्वयं हिंडेतप्रतिलेखनादिक्रियांचस्वयमेव कुर्यात्, हिंडमानश्चक्षुधापिषासयाशीतेनोष्णेन वापीडितोयद्यनागाढां परितापनांप्रायश्चित्तमाचार्यस्य चतुर्लघु, अथगाढांतदाचतुर्गुरुअथमूर्च्छतितदाषट् लघु, तथा परिताप्यमानोयोषणांप्रेरयति, तदातन्निमित्तं, प्रायश्चितं, अथ न प्रेरयति, तथा प्रभूतमटतो यदा नागाढादिपरितापनां प्राप्नोति, तन्निमित्तं प्रायश्चितं,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org