________________
२३०
२३०
वृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/४६ तत्थुग्गमादिसुद्धं, असंथरे वा पनगहानी ।। वृ-यत्र राज्ञा स्वच्छनेदन गमनमनुज्ञातं तत्र स्वयं वा सार्थेन वा सहिता गच्छन्तः 'पूर्वोक्तम्' इहैवाशिवद्वारेओघनियुक्तीवाभणितंभैक्ष-षटकाययतनादिकंकर्त्तव्यम्।नवरंतत्रस्वच्छन्दगमने उद्गमादिशुद्धं भक्तपानं ग्राह्यम् । असंस्तरणे पञ्चकपरिहाण्या गृह्णन्ति । अथ राजा ‘मा अत्रैव जनपदे कचित् प्रदेशे निलीय स्थास्यन्ति' इति बुध्या पुरुषान् सहायान् प्रयच्छति, ततस्ते पुरुषा भणन्ति-यूयं ग्रामं प्रविश्य तत्र भिक्षामटित्वा भुक्त्वा च प्रत्यागच्छत, वयमिहैव ग्राद्वारे स्थिताः प्रतीक्षामहे; ततस्ते तत्र स्थिता यो य साधुः समागच्छति तं तथा निरुन्धते यावता सर्वेऽपि मिलिताः । अथवा ते राजपुरुषाः सभायां देवकुले वा स्थिता ब्रुवते-यूयं भिक्षामटित्वा गृहीत्वा चेह समागच्छत, अस्माकं समीपे समुद्दिशतेति । ततश्च[भा.३१२५] तिण्हेगयरे गमने, एसणमादीसु होति जतियव्वं ।
भत्तट्टण थंडिल्ले, असती वसहीए जं जत्थ ।। वृ-त्रयाणांप्रकाराणामेकतरस्मिन्गमने एषणायाम्आदिशब्दादुद्गमोत्पादनयोश्चयतितव्यम्। भक्तार्थनं तु द्वयोराधगमनयोर्मण्डल्यादिविधिनैव कुर्वन्ति, तृतीये तु गमने राजपुरुषसमीपे भुञानानांनमण्डल्यादिनियमः। स्थण्डिलसामाचारीतुत्रिष्वपिनहापयन्ति, राजपुरुषसमीपस्थिता वाकुरुकुचांकुर्वन्ति।यदिते ब्रवीरन्-‘अस्मत्समीपेवस्तव्यम्'ततोवसतावसत्यांयद्यत्राल्पदोषतरं कार्यं तत् तत्र कर्तव्यम् ॥ अथ प्रकारत्रयमेव व्यक्तीकुर्वनाह[भा.३१२६] सच्छंदओ य एक्तं, बितियं अन्नत्थ भोत्तिहं एह ।
ततिए भिक्खं घेत्तुं, इह भुंजह तीसुवी जतणा।। वृ-एकं स्वच्छन्दतगमनम्, द्वितीयं पुनरन्यत्रभुक्त्वेह समागच्छत, तृतीयं भिक्षां गृहीत्वा इह समागत्य भोजनं कुरुत, एषु त्रिष्विप भैक्षादियतना कर्तव्या ।।अत्रैव विशेषं दर्शयति[भा.३१२७] सबिइज्जए व मुंचति, आणावेत्तुं वचोल्लए देति ।
अम्हुग्गमाइसुद्धं, अनुसट्ठि अनिच्छे जं अंतं ॥ वृ- वाशब्दाः प्रकारान्तरोपन्यासे । कश्चिदतिप्रान्तः सद्वितीयान् साधून मुञ्चति । किमुक्तं भवति?-साधूनां भिक्षामटतां राजपुरुषान् पृष्ठतः स्थितान् हिण्डापयति, तेच यधुत्सुकायमाना अनेषणीयं ग्राहयन्ति; यदि वास राजपुरुष एकत्रस्थाने साधून निरुध्य 'चोल्लकं भोजनमानाय्य ददाति, यथा-सर्वेऽप्येतदाहारयत; ततोऽसौ वक्तव्यः-अस्माकमुद्गमादिशुद्धंग्रहीतुं कल्पते । एवमुक्तो यधुस्सङ्कलयति ततो भिक्षां हिण्डन्ते । अथ नोत्सङ्कलयति ततोऽनुशिष्टि कर्तव्या। तथापि मोक्तुमनिच्छति यत् चोलकं 'अन्त' पिण्याक-दोषान्नादि तद् गृह्णन्ति॥ [भा.३१२८] पुव्वं व उवक्खडियं, खीरादी वा अनिच्छे जं दिति।
कमढग भुत्ते सण्णा, कुरुकुय दुविहेण वि दवेण ॥ वृ-अथवा चोल्लके आनीते तन्मध्याद् पूर्वमात्मार्थं तैः ‘उपस्कृतं' राद्धं क्षीर-दध्यादि वा तद् भुञ्जते । यदि पूर्वराद्धं नेच्छित प्रदातुम्, ब्रवीति च-यदहं भोजयामि भणामि वा तत् समुद्दिशत; ततःशुद्धमशुद्धं वायत्ते प्रयच्छन्तितद्भुञ्जते।तत्रचेयंयतना-कमढकेषुपरस्परंसान्तरमुपविष्टाः सन्तो भुञ्जते, भुक्तोत्तरकालं संज्ञाव्युत्सर्जनानन्तरं च प्राशुकमृत्तिकया द्रवेमच 'द्विविधेनापि'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org