________________
१००
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -२-१/२५
प्रमाणभूतत्वाच राज्ञा विधीयमानान्प्रत्यपायान् क्षितुंशक्नोतीतिदुःखमोच्या ४। “उभय"मिति प्रथमा सुखविज्ञप्या सुखमोच्या १ “सुहवित्रवण"त्ति द्वितीया सुखविज्ञपना परं दुःखमोच्या २ "सुमोय"ति तृतीया सुमोचा परं दुःखविज्ञपना ३ चतुर्थी द्वाभ्यामपि 'दुःखा' दुःखविज्ञपना दुःखमोच्या चेति ॥ अथाक्षेप-परिहारौ प्राह[भा.२५२९] तिण्ह वि कयरो गुरुओ, पागय कोडुबि दंडिए चेव।
साहस असमिक्ख भए, इयरे पडिपक्ख पभुराया॥ [भा.२५३०] ईसरियत्ता रज्जा, व भंसए मन्नुपहरणा रिसओ।
तेय समिक्खियकारी, अन्ना विय सिंबहू अस्थि ।। [भा.२५३१] पत्थारदोसकारी, निवावराहोय बहुजने फुसइ।
पागइओ पुन तस्स व, निवस्स व भयान पडिकुज्जा ।। [भा.२५३२] अवि यहु कम्मद्दण्णा, न य गुत्तीओ सि नेव दारट्ठा।
तेन कयं पिन नजइ, इतरत्थ पुनो धुवो दोसो॥ [भा.२५३३] तुल्ले मेहुणभावे, नाणत्ताऽऽरोवणा उ कीस कया।
जेन निवे पत्यारो, रागो वि यवत्थुमासज्जा । वृ-इदं गाथापञ्चकमपि दिव्यद्वारवद् द्रष्टव्यम् ।गतं मानुष्यकम् । अथ तैरश्चमाह[भा.२५३४] तेरिच्छं पिय तिविहं, जहन्नयं मज्झिमंच उक्कोसं।
पायावच्च-कुडुंबिय-दंडियपारिग्गहं चेव ॥ वृतैरश्चमपि रूपं त्रिविधम्-जघन्यं मध्यममुत्कृष्टं च । पुनरेकैकं त्रिधा-प्राजापत्यपरिगृहीतं कौटुम्बिकपरिगृहीतं दण्डिकपरिगृहीतं चेति ।। तत्र.. [भा.२५३५]अइय अमिला जहन्ना, खरि महिसी मज्झिमा वलवमादी ।
गोणि करेनुक्कोसा, पगयं सजितेतरे देहे ॥ वृ-'अजिकाः' छगलिकाः ‘अमिलाः' एडकाः एताः 'जघन्याः' जघन्यं तैरश्वरूपमित्यर्थः । एवं खरी-महिषी-वडवादयोमध्यमम् । गावः-प्रतीताः करेणवः-हस्तिन्यस्ताः 'उत्कृष्टाः' उत्कृष्टं . तिर्यग्रूपम् । एतत् त्रयमपि द्विधा-प्रतिमायुतं देहयुतंच।इह सजीवेन 'इतरेण' अजीवेन देहयुतेन प्रकृतम्, तद्विषयं प्रायश्चित्तमभिधास्यत इत्यर्थः ॥ तत्र स्थानप्रायश्चित्तमाह[भा.२५३६] चत्तारि य उग्घाया, जहन्नए मज्झिमे अनुग्घाया।
छम्मासा उग्घाया, उक्कोसे ठायमाणस्स। वृ-प्राजापत्यपरिगृहीतादौजघन्यकेतिरश्चीदेहयुते तिष्ठति। चत्वार उद्धाताः, मध्यमे तिष्ठति चत्वारोऽनुद्धाताः, उत्कृष्टे तिष्ठतः षण्मासा उद्धाताः॥
अथैतदेव प्रायश्चित्तं तपः-कालाभ्यां विशेषयति[भा.२५३७] पढमिल्लुगम्मि ठाणे, दोहि विलहुगा तवेण कालेणं।
बिइयम्मि उ कालगुरू, तवगुरुगा होति तइयम्मि॥ वृ-'प्रथमिल्लुके स्थाने' प्राजापत्यपरिगृहीते यानि प्रायश्चित्तानि तानि 'द्वाभ्यामपि' तपसा कालेन च लघुकानि । 'द्वितीये' कौटुम्बिकपरिगृहीते तान्येव कालगुरुकाणि । 'तृतीये'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org