________________
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१.
[भा.३७३] आयरियत्तणतुरितो, पुव्वं सीसत्तणं अकाऊणं ।
हिंडति चोप्पायरितो, निरंकुसो मत्तहत्थि व्व ।। वृ-कोऽपि शिष्यो दशवैकालिकमात्रं पठित्वा आचार्यत्वत्वरितः प्रत्यन्तं ग्रामं नगरं वा गत्वापीठिकायां निविष्ट आत्मानमाचार्यमभिमन्यते।सएवं शिष्यत्वमकृत्वा निरङ्कुशोमत्तहस्तीव 'चोप्पो' चोक्षो मूर्ख सन् आचार्यो 'हिण्डते' परिभ्रमति ॥कीदृशं तस्य मूर्खत्वम् ? अत आह[भा.३७४] छन्नालयम्मि काऊण कुंडियं अभिमुहंली सुढितो।
गेरू पुच्छति पसिणं, किन्नु हु सा वागरे किंचि॥ वृ-'गेरुकः' परिव्राजकः 'षट्नाले त्रिदण्डे कुण्डिकां कृत्वा कृताञ्जलिरभिमुखः ‘स्वाध्तः' पादपतितः पृच्छति' प्रश्नयति, किनुसा कुण्डिका तथाऽऽपृच्छयमाना किञ्चित् परिव्राजकस्य व्यागृणा ति? नैव किञ्चन । याद्दशं तस्याः कुण्डिकाया आचार्यत्वं तादृशमेतस्यापि ॥ [भा.३७५] सीसा वि य तूरंती, आयरिया वि हु लहुं पसीयंति।
तेन दरसिक्खियाणं, भरितो लोगो पिसायाणं ।। वृ-शिष्या अप्याचार्यपदपरिपालनाय त्वरन्ते, आचार्या अपि लघु शीघ्रं प्रसीदन्ति, न पुनः परिभावयन्ति, यथा-नाद्यापि परिपूर्णमधीतमिति।तत ईषच्छिक्षितानामत एव 'पिशाचानां' ग्रथिलानां लोको भृतः॥ [भा.३७६] तेगिच्छ मते पुच्छा, अन्नहि वालुंक देवि कहि चिन्ना।
तोसत्थेण कहति य, विजनिसिद्धे ततो दंडो॥ वृ- एगो विज्जो राउले ओलग्गइ । सो मतो । रन्ना पुच्छियं-अस्थि से पुत्तो? । कहियं अस्थि, नवरं विजयमसिक्खितो। रन्नाभणियं-वच्च,पढाहि, तदवत्थाचेवते भोगा। ततो अन्नत्थ । गंतुं पढितुमारद्धं । तत्थ अइयाए पुरोहडे चरंतीए गलए वालुंकं लग्गं, चिर्भिटमित्यर्थः । सा विजसमीवमाणिया। विजेण पुच्छियं-कहिं चिन्ना एसा? . कहियं-पुरोहडे । तेन नायं-चिब्भिडं लग्गं ति । पोत्तं गलए बंधिउंतहा वलियं जहा तस त्ति भग्गं, निग्गयं गलयातो। तेन वेजपुत्तेण चिंतियं-एस उवातो विज्जियाए किरियाए। पडिनियत्तोरन्नो अल्लीणो । पुच्छितो रन्ना-सिक्खियं विजयं ? ति । तेन भणियं-सिक्खियं । ततो रन्ना 'सिग्धं सिक्खियं, अहो ! मेहावी'ति सक्कारो कतो । अन्नया रन्नो महादेवीए गलगंडं उद्वितं । सो वाहितो भणइ-कहिं चिण्णेल्लिया? । तेहिं भणियं-पुच्छामो । इयरेण भणियं-भण 'पुरोहडे' । तेहिं चिंतियं-नूनं वेज्जरहस्समेयं । ततो भणियंपुरोहडे चिन्ना पच्छा तेन गलए साडगेण आवेढेत्ता मारिया । पच्छा रन्ना अन्ने विज्जा पुच्छियाकिं सत्थनिद्देसेण कया किरिया? उयाहु ओसत्थेण? । तत्थ विवादे विजेहिं निसेहिओ। पच्छा सारीरेण दंडेन दंडितो॥ _ अक्षरगमनिका-'चिकित्सके' वैद्ये मृते राज्ञः पृच्छा-अस्ति तस्य पुत्रः? कथितम्-अस्ति, परमशिक्षितो वैद्यकस्य । राज्ञा भणितम्-अन्यत्र गत्वा पठ । स गतः । तत्र वालुङ्कमजागले वस्त्रवेष्टनेन भिद्यमानं दृष्ट्वा ‘लब्धं वैद्यरहस्यम्' इति विचिन्त्य प्रतिनिवृत्तः । तत्र देव्या गलगण्डमभवत्। सआकारितः पृष्टवान्-कचीर्णा? । 'तोषार्थेन' तोषनिमित्तं कथयन्तिपुरोहेडे। ततः सा पोतावेष्टनेन मारिता । स विवादे वैद्येन निषिद्धः । ततः शारीरो दण्डस्तस्य राज्ञा कृतः।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org