Page Text
________________
७८
मा
___ बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१[भा.२९६] विचामेलण अनुन्नसत्थपल्लवविमिस्स पयसो वा ।
तंचेवय हिटुवरिं, वायद्धे आवली नायं ।। वृ- व्यत्यानेडितं नाम अन्यान्यशास्त्रपल्लवविमिश्रणम् । तत्र द्रव्यतो व्यत्यानेडिते पायसमुदाहरणम्-जहा कोलिया वइयंगया। तत्थ तेहिं ‘परमनं रंधेमो' त्ति दुद्धं आद्रहितं । इत्थ जं जं छुब्मइ तं तं पायसो भवइ त्ति तंदुला चवला मुग्गा तिला कुक्कुसा छूढा । तं सव्वं विनटुं अकिंचिकरंजायं॥एवमेव भावे सूत्रं व्यत्यानेडयति-“सव्वभूयप्पभूयस्स, सम्मं भूयाईपासउ।" अत्रेदमपि घटत इति कृत्वा चैवावधार्यताम् ।
श्रूयतां धर्मसर्वस्वं, श्रुत्वा चौवावधार्यताम् ।
आत्मनः प्रतिकूलानि, परेषां न समाचरेत्॥ भावतो व्यत्यानेडितं सूत्रं कुर्वतोऽर्थस्य विसंवाद इत्यादि विभाषा प्रागिव यावद् दीक्षा निरर्थिका । तदेवच सूत्रमध उपरिव्यत्सासेन क्रियमाणं व्याविद्धम्।तच्च द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च। तत्र द्रव्यव्याविद्धे आवली 'ज्ञातम्' उदाहरणम्- एगा आभीरी नगरं गया। तीसे वयंसिया वाणिगिणी । सा हारं पोएइ इयरी भणइ-आनेहिं, अहं हारं पोएमि । ताए पणामिओ । इयरीए उप्परिवाडीएपोइओ। वाणिगिणी वक्खित्ताआसि।पच्छाताए दटुंभणिया-हापावे! विनासिओ हारो, महदुष्कर्म कृतम् ॥ भावव्याविद्धमेवम्, यथा
अहिंसा संजमो तवो, धम्मो मंगलमुक्कट्ठ।
जस्स धम्मे सया मणो, देवा वितं नमसंति॥ वृ-एवं व्याविद्धे भावतोऽर्थस्य विसंवाद इत्यादि विभाषापूर्ववद्यावद्दीक्षा निरर्थिका। तस्मादव्याविद्धमुच्चरितव्यम्।।अधुना स्खलित-मिलिता-ऽप्रतिपूर्णा-ऽघोषयुतानां व्याख्यानमाह[भा.२९७] खलिए पत्थरसीया, मिलिए मिस्साणि धनवावणया।
मत्ताइ-बिंदु-वन्ने, घोसाइ उदत्तमाईया॥ वृ-स्खलितं द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च। तत्र द्रव्ये 'प्रस्तरसीता' प्रस्तराकुलं क्षेत्रम्, तस्मिन् हि वाह्यमानानि हल-कुलिकादीनि उत्स्फिटयअन्यत्रनिपतन्ति। एवंभावस्खलितं यदन्तराऽन्तरा आलापकान् मुञ्चति, यथा-धम्मो, अहिंसा, देवा वितं नमसंति, पुप्फेसुभमराजहा। पच्छित्तंतं चेव, दोसाय। मिलितमपि द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च। तत्र द्रव्यतो मिलितं, बहूनांव्रीहि-यवादीनां धान्यानामेकत्र मिश्रीकृतानांवापनता-वापनम् । भावतोमिलितंयद्अन्यस्यान्यस्योद्देशकस्याध्ययनस्य वाआलापकानेकत्र मीलयति सर्वं जिनवचनमिति कृत्वा । यथा-“सव्वे पाणा पियाउगा" “सव्वजीवा वि इच्छंति, जीविउं न मरिजिउं" इत्थ न नजइ किं कालियं उक्कालियं छेयसुयं वा? । अत्र प्रायश्चित्तं दोषाश्च प्राग्वत् । परिपूर्णं द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च । तत्र द्रव्यतः परिपूर्णो घटः । भावेपरिपूर्ण मात्रादिभि-मात्राभिआदिग्रहणात्पदैः बिन्दुभिवर्ग-अक्षरैश्चापरिपूर्णे तदेव प्रायश्चित्तं दोषाश्च । मात्राभिरपरिपूर्णं यथा-"धम्म मंगलमक्कटुं"। पदैरपरिपूर्णं यथा-“धम्म उक्किटुं" इत्यादि।घोषा उदात्तादयः, तत्र उच्चैरुदात्तः,नीचैरनुदात्तः, समाहारः स्वरितः । उच्चैःशब्देन यथा-“उप्पन्ने इवा" इत्यादि।नीचैःशब्देन यथा-"जेभिक्खूहत्थकम्मंकरेइ" इत्यादि।घोषैरयुक्तं कुर्वतस्तदेव प्रायश्चित्तंत एवच दोषाः।।सम्प्रति व्यत्यानेडितादीनांपञ्चानां प्रकारान्तरेणार्थम
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003322 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 18 Bruhat kalpa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 11 MB |