Page Text
________________
१८४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१. तद्देवसियं तस्सा, मासा चत्तारि भारिया॥ वृ- अबहुश्रुतो नाम येनाऽऽचारप्रकल्पाध्ययनं नाधीतं अधीतं वापरं विस्मारितम्, अगीतार्थः येन च्छेदश्रुतार्थोन गृहीतो गृहीतो वापरं विस्मारितः, तस्मिन् अबहुश्रुतेऽगीतार्थेयः 'गणं' गच्छं 'निसृजति' निक्षिपति तस्य चत्वारो भारिका मासाः । यो वा अभहुश्रुतो अमीतार्थो वा गणं निसृष्टं धारयति तस्याषि चत्वारो मासी गुरुकाः । एतच्च 'तदैवसिकं' तद्दिवसनिष्पन्नं प्रायश्चित्तम्, द्वितीयादिषु तु दिवसेषु यत् प्रायश्चित्तमापद्यते तदुपरिष्टाद् वक्ष्यते ।। अथैनामेव नियुक्तिगाथां भावयति[भा.७०४] अबहुस्सुअस्स देइव, जो वा अबहुस्सुओ गणं धरए।
भंगतिगम्मि वि गुरुना, चरिमें भंगे अणुन्नाओ॥ इह चत्वारो भङ्गाः, तद्यथा-अबहुश्रुतो नामैकोऽगीतार्थश्च १ अबहुश्रुतो गीतार्थः २ बहुश्रुतोऽगीतार्थः ३बहुश्रुतो गीतार्थश्चेति । तत्र अबहुश्रुतस्यागीतार्थस्य गणं ददाति चत्वारो गुरवः । अबहुश्रुतस्य गीतार्थस्य ददाति चतुर्गुरवः; अस्य च प्रमादादिना सूत्रं विस्मृतम् अर्थपुनः स्मरतीत्यबहुश्रुतस्य गीतार्थत्वम्, यद्वा आज्ञा-धारणादिमात्रव्यवहारेणाबहुश्रुतस्यापि गीतार्थत्वमिति।बहुश्रुतस्यागीतार्थस्य ददातिचत्वारो गुरवः, अनेन चाऽऽचारप्रकल्पाध्ययनं सूत्रतोऽधीतं न पुनरर्थतः श्रुत्वा सम्यगधिगतमितिबहुश्रुतस्यागीतार्थत्वम् । बहुश्रुतस्य गीतार्थस्य ददातीत्यत्र चतुर्थे भङ्गे शुद्धः । यो वा अबहुश्रुतों गीतार्थो धारयति २ बहुश्रुतोऽगीतार्थो धारयति ३ त्रिष्वपि चतुर्गुरुकाः ।बहुश्रुतो गीतार्थो धारयतीत्यत्र शुद्धः ।अतएवाह-'भङ्गत्रिकेऽपि' त्रिष्वप्याद्यभङ्गेषु गणदायक-धारकयोरुभयोरपि 'गुरुकाः चतर्गरवः । 'चरमे चतुर्थेभले शुद्धत्वाददायकोधारको वा अनुज्ञातः, न तत्र कश्चिद्दोषः ।। अत्र परः प्राह-यदेतत् प्रायश्चित्तं भणितं किमेतावता पर्यवसितम् ? किं वा न? इति उच्यते-नेति । तथा चाह नियुक्तिकारः-.
[भा.७०५] ' सत्तरत्तं तवो होइ, तओ छेओ पहावई। .
छेएणऽच्छिन्नपरियाए, तओ मूलं तओ दुगं ।। वृसप्तरात्रमिति जातावेकचनम्, ततोऽयमर्थ-त्रीणि सप्तरात्राणि यावत् चतुर्गुर्वादिकं तपोभवति।त्रिष्वपि सप्तरात्रेषुगतेषुयद्यनुपरतौ 'ततः' सप्तरात्रत्यानन्तरंछेदस्तयोराचार्ययोरभिमुखं प्रकर्षेण धायति प्रधावति । छेदेनापि यस्य प्रभूतत्वात् पर्यायो न च्छिद्यते तस्मिन्नाचार्ये छेदेनाच्छिन्नपर्याय एकेनैव दिवसेन मूलम् । ततो 'द्विकम्' अनवस्थाप्य पाराञ्चिकयुगम् ।।
अथैनं श्लोकं विवरीषुराह[भा.७०६] एक्केवं सत्त दिने, दाऊण अइच्छियम्मि उ तवम्मि।
पंचाइ होइ छेदो, केसिंचि जहा कडो तत्तो।। । वृ. “एकैकं' तपश्चतुर्गुरुकादि सप्त सप्त दिनानि दत्त्वा ततस्तपःप्रायश्चित्तेऽतिक्रान्ते पञ्चकादिकश्चेदो भवति। केषाञ्चिदाचार्याणामयादेशः-'यथा' ,यत एवं स्थानात् तपः ‘कृतं' प्राब्धतत आरभ्यच्छोदोऽपि दीयते, चतुर्गुरुकादित्यर्थः । इयमत्रभावना-तयोराचार्ययोः प्रथमतः सप्तरात्रं यावद् दिवसे दिवसे चतुर्गुरुकम्; यद्येतावति गते केनाप्यपरेण गीतार्थेन ‘आचार्या! न कल्पते अबहुश्रुतस्यागीतार्थस्य वागणं दातुंधारयितुवा, ततः प्रतिपद्यध्वं सम्प्रत्यपि प्रायश्चित्तम्'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003322 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 18 Bruhat kalpa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 532 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 11 MB |