________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -३-१५/९१६
धू-सचित्तपइट्टितं अचित्तं फलं जइ गेण्हति तो मासलहुं, अचित्तेजत्तिया “गासा" करेति तत्तिया चेव मासलहु । जति पुण सचित्ते अचित्ते वा पतिहितं सचित्तं गेण्हति तो चउलहुगा, तत्त विजत्तिया गासा करेति तत्तिया चउलहू । एवं परित्ते। अनंते एते चेव गुरुगा पच्छित्ता ।भूमिट्टितो रुक्खट्ठियं गेण्हंतो एवं भणितो, एत्थ वि दिढे संकाभोतिगादी सव्वे दोसा।तिविहपरिग्गहे दोसा यवचंतस्स यजे दोसा जाव आराममोल्लकीए त्ति सव्वं भाणियव्वं ।। [भा.४७६७] एमेव य सच्चिते, छुभणा आरुभणा य पडणा य।
जंएत्थं नाणत्तं, तमहं वोच्छं समासेणं॥ धू-प्रथमपातो गतार्थः । छुभणा, आरुभणा, पडणा य तिन्नि वि मूलदारा उवण्णत्था । पच्छद्धं कंठं। [भा.४७६८] तं सच्चित्तं दुविहं, पडियापडियं पुणो परित्तितरं ।
पडियासति यऽपाते, छुमति कठ्ठातिए उवरिं॥ शु-पुव्वद्धंगतार्थं । एत्थ “सचित्त" मितिमूलदारंगतं। इदानि “छुभण"त्ति- “पडियासति" पच्छद्धं । भूमिपडिया पलंबस्स असति भूमिट्टितो रुक्खट्टितं पलंबादि जाहे न पावति ताहे पलंबपाडणट्ठा कट्ठादी उवरि छुब्मति । तं कट्ठमादी ठावेंतस्स । छुभमाणस्स विङ्क॥ [भा.७६९] छुहमाणे पंचकिरिया, पुढवीमादी तसेसु तिसु चरिमं ।
तं काय परिचयती, आवडणे अप्पगंचेव। चू-तंकट्ठमादिखिवमाणोपंचकिरियाहिंपुट्ठो,तंजहा-कातियाएअधिकरणियाएपादोसियाए परितावणियाए पाणातिवातकिरियाए य । संपत्तीओ वा मा वा होउ तहावि पंचकिरिओ। पुढविकायादिसु तसावसाणेसु य जीवेसु संघट्ठाए परितावणए उद्दवणाए । एतेसु तिसु ठाणेसु मासादी आढत्तं मूलं पावति, तिसु पंचिंदिएसुचरिमं भवति, कट्ठादि खिवंतो तं वणस्सतिकायं परिचयति, सो यलगुडादी “आवडणे" त्ति- पञ्चुप्फिडियणियत्तो अप्पणो चेव आपडति, एत्थ आयविराधना ॥ कहं पुण तत्थ छक्कायविराधना? उच्यते[भा.४७७०] पावंते पत्तम्मिय, पुणो पडते य भूमिपत्ते य।
रय-वास-विजुमादी, वात-फले मच्छिगादी तसे॥ घू-पावंति त्ति-हत्थमुत्तंजाव रुक्खं न पावति एत्थं अंतरा तंपावंतं-गच्छंतमित्यर्थः। छण्हं कायाणं विराहकं । “पत्तम्मि" यरुक्खंजता पत्तंएत्थविछक्काया, पुणोपडतंछक्काए विराधेति, भूमिपडिए वि छक्काया।
कहं ? उच्यते - एतेसु चउसु वि ठाणेसु इमे छक्काया संभवंति, “रओ"त्ति - पुढवि, वासे पडते उदगं विजुम्मि अगनिकाए विराहेति, वाउकायं विराहेति, रुक्खे “पलंबा" आहणंतस्स वणस्सती, तसा नच्छिगादिगा संभवति ॥ एय चेव पुणो फुडतरंदरिसिजति[भा.४७७१] रय-खोल्लमादिसु मही, वासोसा उदग अग्गि दवदड्डे ।
तत्थेवऽनिल वणस्सति, तसा उ किमि-कीड-सउणादी॥ धू-खोल्लं कोत्थरं, तत्थ पुढविसंभवो, पन्ने तयाए वा वासं पडति, ओमे वा महियाए वा पडतीए उदगविराधना, विजूएवणदवादिणा वा दरदद्धे अगनी, तत्थेवाणिलो त्तिवातं विराहेजा,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org