________________
१५६
निशीथ-छेदसूत्रम् -२-१०/६४८
चू-अक्षुण्णा अमर्दिताः पंथानः तेसु विहरंतो पुढवीकायं विराहेति, उदगं च दुविधं - वासुदगंभोमुदगंच विराहेति, उल्लुवहिंजइअगणीएपयोवेति तोअगनिविराहना, यवाग्निस्तत्र वायोः सम्भवः, अपयावेंतस्सआयविराहण। इहराअपयावेतस्सवा उल्ली समुच्छतितं विराहेति, हरियं च, एवं वणस्सतिविराहणासभवो, कुंथुमादिया य बहू तसा पाणा विराहेति । एसा संजमविराहणा भणिता।
इमा आयविराधना - वरिसे उल्लणभया रुक्खस्स अहो ठायति, सीरेण आवडइ वडसालमाइएसु, विसमेवा पडइ, पाएण वाखाणुए अप्फडइ, कंटगेसुवा विज्झति, उदगवाहेण वा वुज्झइ, तिडिभित्त-रुक्ख-विज्जुमाइएसु अभिहण्णइ, उलंतो वा रुक्खमुवल्लिअंतो सावतेन खज्जति, उल्लुवहिणा वा अजीरंते आयविराहण । अवहंतेसु वा पंथेसु तेनगा दुविहा भवंति, अकाले वा विहरंतो उवचरगो त्ति काउंघिप्पइ । इमेहिं कारणेहिं पाउसवासासु रीएज्जा[भा.३१२७] असिवे ओमोयरिए, रायदुढे भए व गेलण्णे ।
आबाहादीएसुतु, पंचसु ठाणेसुरीएजा॥ चू-असिवे उप्पन्ने गच्छेज्ज, परपक्खोमोदरियाए असंथरंतो गच्छति, रायदुढे विराहणभया गच्छति, बोहिग तेनभए हरणभया गच्छति, अन्नत्थ गिलाणो तप्पडियरणट्ठाए गच्छति । "आवाहातिएसु तु" तु शब्दो अवधारणार्थे, एते चेव असिवाती पंचट्ठाणा इत्यर्थः । जत्थ पुणं एवं पढिज्जति- “आबाहातिएसुव" तत्थ आबाहादिता इमे पंचट्ठाणा - १ आबाहं, २ दुभिक्खं, ३ भयं, ४ दओधं, ५ परिभवति वा कोति । सरीरवज्जा पीडा आबाहं, दुब्भिक्खभया पुव्वुत्ता, हओधेण वसही गामो वा तत्थ वूढो, दंडमाती पडिणीतो, कोति परिभवणं तालणं वा करेज ॥ [भा.३१२८] एवं तु पाउसम्मी, भणिया वासासु नवरि चउलहुगो।
तेचेव तत्थ दोसा, बितियपदं तं चिमं चन्नं ।। चू-वासासु वि एवं चेव, नवरि चउलहुअंपच्छित्तं । वासासु विहरणे बितियपयं तं चेव । [भा.३१२९] असिवे ओमोयरिए, रायदुढे भए व गेलण्णे ।
नाणाइतिगस्सट्ठा, वीसुंभण-पेसणेणं वा ॥ चू-पुव्वद्धं पूर्ववत् । इम च अन्नं - नाणाइ पच्छद्धं, नाणातितिगस्सट्ठा गच्छति । तत्थ नाणनिमित्तंअपुव्वं सुयक्खंधं अन्नस्स आयरियस्स अस्थि । सोय भत्तं पच्चखाउकामो भजति। नघेप्पति तो वोच्छिज्जति, अतो तदट्ठा गच्छेज्ज । एवंदंसणपभावगाण वि अट्ठा गच्छे । चरित्तट्ठातत्थखेत्तेचरित्तंनसुज्झइइत्थीदोसेहिं, एसणा दोसेहिं, अतोवासासुअन्नंखेत्तं गच्छे । “वीसुंभण" त्ति जीवो सरीरातो सरीरं वा जीवातो वीसुं पृथगभूतं, आचार्यो मृत इत्यर्थः, तम्मि मते गच्छे अन्नो आयरिओ नत्थिअतो गच्छति।अह उतिम8 कोइ पडिवजिउक्कामोत्स विसोहकरणट्ठताए गच्छिज्जा । एतदेव पेसणं । अहवा - आयरिएण अन्नतरे उप्पइयकारणे पेसितो, जहा अज्जरक्खियसामिणा गोट्ठामाहिलो॥उक्तविशेषज्ञापनार्थं पुनरुच्यते[भा.३१३०] आऊ तेऊ वाऊ, दुब्बलसंकामिते व ओमाणे।
पाणाइ सप्प कुंथू, उट्ठण तह थंडिलस्सऽसती॥ चू-आउक्काएण वा वसही प्लाविता, थंडिलाणि वा गामो वाहडो, अगनिक्काएण वा वसही
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org