________________
८३
पदं-१७, उद्देशकः-५, द्वारंवेरुलियमणिदिट्ठतोत्ति।सेनूनंभंते! कण्हलेसा नीललेसंपप्प नोतारूवत्ताएजावनोताफासत्ताए भुञ्जो भुजो परिणमइ?, हंता गोयमा! कण्हलेसा नीललेस्सं पप्प नो तारूवत्ताए नो तावन्नत्ताए नो तागंधत्ताए नो तारसत्ताए नो ताफासत्ताए भुञ्जो २ परिणमति,
सेकेणढे० भंते! एवंवुच्चइ?, गोयमा! आगारभावमायाएवा सेसियापलिभागभावमायाए वा से सिया कण्हलेस्सा णं सा नो खलु नीललेसा तत्थ गया ओसक्कइ उस्सक्कइ वा, से तेणढे० गोयमा! एवं वुच्चइ कण्हलेसा नीललेसं पप्प नो तारूवत्ताए जाव भुज्जो २ परिणमति,
से नूनं भंते ! नीललेसा काउलेसं पप्प णो तारूवत्ताए जाव भूजो २ परिणमति?, हंता गोयमा ! नीललेसा काउलेसंपप्प नो तास्वत्ताए जाव भुजो २ परिणमति,
से केणढे० भंते ! एवं वुच्चइ-नीललेसा काउलेसं पप्प णो तालवत्ताए० जाव भुजो २ परिणमति, गोयमा! आगारभावमायाए वा सिता पलिभागभावमायाए वा सिता नीललेस्सा णं सानो खलु सा काउलेसा तत्थगया सक्कइ उस्सक्कति वा, से एएणढे०?, गोयमा! एवं वुछइनीललेसा काउलेसं पप्प नो तारूवत्ताए जाव भुजो २ परिणमति,
एवं काउलेसा तेउलेसं पप्प तेउलेसा पम्हलेसं पप्प पम्हलेसा सुक्कलेसं पप्प, से नूनं भंते ! सुक्कलेसा जाव नो परिणमति?, गो०! आगारभावमायाए वाजाव सुक्कलेस्साणं सा नो खलु सा पम्हलेसा तत्थगया ओसक्कइ, से तेणढेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ जावणो परिणमइ (पन्नवणाए भगवईए लेसापदे पंचमुद्देसो सम्मत्तो।)
वृ. कइणंभंते! लेस्साओ पन्नत्ताओ' इत्यादि, चतुर्थोद्देशकवत्तावद्वक्तव्यंयावद्वैडूर्यमणिष्टान्तः, व्याख्याचप्राग्वदेव निरवशेषाकर्तव्या, प्रागुपन्यस्तस्याप्यस्य सूत्रस्य पुनरुपन्यासोऽ ग्रेतनसूत्रसम्बन्धार्थः,तदेव सूत्रमाह
___से नूनं भंते !' इत्यादि, इह तिर्यक्षमनुष्यविषयं सत्रमनन्तरमुक्तं, इदं तु देवनैरयिकविषयमवसेयं, देवनैरयिका हिपूर्वभगवतचरमान्तर्मुहूर्तादारभ्ययावत्परभवगतमाद्यमन्तर्मुहर्त तावदवस्थितलेश्याकाः ततोऽमीषां कृष्णादिलेशष्याद्रव्याणां परस्परसम्पर्केऽपि न परिणम्यपरिणामकभावो घटते ततःसम्यगधिगमाय प्रश्नयति_ 'से नूनं भंते !' इत्यादि, सेशब्दोऽथशब्दार्थः, स च प्रश्ने, अथ नूनं-निश्चितं भदन्त ! कृष्णलेश्या-कृष्णलेश्याद्रव्याणि नीललेश्यानीललेश्याद्रव्याणिप्राप्य, प्राप्तिरिह प्रत्यासन्नत्वमात्रं गृह्यते नतु परिणम्यपरिणामकभावेनान्योऽन्यसंश्लेषः,तद्रूपतया-तदेव-नीललेश्याद्रव्यगतं रूपं-स्वभावो यस्य कृष्णलेश्यास्वरूपस्य तत्तद्रूपं तद्भावस्तद्रूपता तया, एतदेव व्याचष्टे-न तद्वर्णतयानतद्गन्धतयानतद्रसतया नतस्पर्शतया भूयो भूयः परिणमते, भगवानाह-हन्तेत्यादि, हन्त गौतम ! कृष्णलेश्येत्यादि, तदेव ननु यदि न परिणमते तर्हि कथं सप्तमनरकपृथिव्यामपि सम्यक- त्वलाभः, स हि तेजोलेश्यादिपरिणामे भवति सप्तमनरकपृथिव्यां च कृष्णलेश्येति, कथं चेतत्, वाक्यंघटते? 'भावपरावत्तीए पुणसुरनेरइयाणंपिछल्लेसा' इति लेश्यान्तरद्रव्यसम्पर्कतस्तद्रपूपतया परिणामासंभवेन भावपरावृत्तेरेवायोगात्, अत एव तद्विषये प्रश्ननिर्वचनसूत्रे आह
'सेकेणटेणं भंते!' इत्यादि, तत्र प्रश्नसूत्रं सुगमं निर्वचनसूत्र-आकारः-तच्छायामात्रं आकारस्य भावः-सत्ता आकारभावः स एव मात्रा आकारभावमात्रा तयाऽऽकारभावमात्रया मात्राशब्द आकारभावातिरिक्तपरिणामान्तरप्रतिपत्तिव्युदासार्थः, 'से' इति सा कृष्णलेश्या
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org