________________
२५२
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-३३/-/-/५८१
उड्डे जाव सगाई विमाणाइंति ऊर्ध्वं यावत् स्वकीयानि विमानानि, स्वकीयविमानस्तूपध्वजादिकं यावदित्यर्थः,
'संभिन्नं लोगनालिं'ति परिपूर्णं चतुर्दशरज्वात्मिकां लोकनाडीमिति । संस्थानद्वारमाह
मू. (५८२) नेरइयाणंभंते! ओही किंसंठिएपं०?, गो०! तप्पागारसंठिएपं०, असुरकुमाराणंपुच्छा, गो०! पल्लगसंठिते, एवं जाव थणियकुमाराणं, पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा, गो०! णाणासंठेणसं०, एवं मणूसाणवि, वाणमंतराणं पुच्छा, गो० ! पडहगसं०, जोतिसियाणं पुच्छा?, गो०! झल्लरिसंठाणसं० पं०,
सोहम्मगदेवाणंपुच्छा, गो०! उड्मुयंगागारसंठिए पं०, एवंजाव अच्चुयदेवाणं, गेवेजगदेवाणंपुच्छा, गो०! पुप्फचंगेरिसंठिए पं०, अनुत्तरोववाइयाणपुच्छा, गो०! जवनालियासंठिते ओही, पं०।
वृ. नेरइयाण'मित्यादि, तप्पागारसंठिएत्तितप्रोनाम काष्ठसमुदायविशेषोयोनदीप्रवाहेण प्लाव्यमानो दूरादानीयते स चायतस्त्र्यम्नश्च भवति, तदाकारसंस्थितोऽवधिर्नाकाणां, असुर कुमादारीनांसर्वेषामपि भवनपतीनांपल्लकसंस्थानसंस्थितः, पल्लको नाम लाटदेशेधान्याधारविशेषः, स चोवधि आयत उपरि च किञ्चित्सङ्क्षिप्तः, पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां मनुष्याणां च नानासंस्थानसंस्थितो, यथा स्वयम्भूरमणोदधौ मत्स्याः, अपि च तत्र मत्स्यानां वलयाकारं संस्थानं निषिद्धं तिर्यग्मनुष्यावधेस्तु तदपि भवति, उक्तंच॥१॥ “नाणागारो तिरियमणुएसु मच्छा सयंभूरमणेव्व ।
तत्थ वलयं निसिद्धं तस्स पुण तयंपि होजाहि॥" व्यन्तराणां पटहसंस्थानसंस्थितः, पटह आतोद्यविशेषः, स च किञ्चिदायत उपर्यधश्च समप्रमाणः, ज्योतिष्कदेवानां झल्लरीसंस्थानसंस्थितः, झल्लरी-चविनद्धविस्तीर्णवलयाकारा आतोद्यविशेषरूपादेशविशेषेप्रसिद्धा, सौधर्मदेवादीनामच्युतदेवपर्यन्तानांमृदङ्गसंस्थान-संस्थितः, मृदङ्गो वाद्यविशेषः, स चाधस्तात् विस्तीर्णं उपरि च तनुकः सुप्रतीतः, ग्रैवेयकदेवानां ग्रथितपुष्पसशिखाकरूपचङ्गेरीसंस्थानसंस्थितः अनुत्तरोपपातिकदेवानां कन्याचोलकापरपर्यायजनालकसंस्थानसंस्थितः, तथा च तप्राकारादीनां व्याख्यानमिदं भाष्यकृदाह॥१॥ “तप्पण समागारो तप्पागारो स चाययत्तंसो।
उद्धायतो उ पल्लो उवरिंच स किंचि संखित्तो॥ ॥२॥ "नच्चायतो समोविय पडहो हेट्ठोवरि पईतो सो।
चम्मामणवणद्धविच्छिन्नवलयरूवा उझल्लरिया॥ ॥३॥ उद्धायओ मुइंगो हेट्ठा रुंदो तहोवरिं तणुओ।
पुप्फसिहावलिरइया चंगेरी पुष्फचंगेरी॥ -जीवनालओत्ति भण्णइ उब्भ सिरकंचुओ कुमारीए॥" इति, अनेन च संस्थानप्रतिपादनेनेदमावेदितं द्रष्टव्यं, भवनुपतिव्यन्तराणामूर्ध्वं प्रभूतोऽवधिर्वैमानिकानामधः ज्योतष्कनारकाणां तिर्यक् विचित्रो नरतिरश्चां, आह च॥१॥ "भवणवइवणयराणं उड्डे बहुगो अहो य सेसाणं।
. नारगजोइसियाणं तिरियं ओरालिओ चित्तो॥"
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org