________________
२७०
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्र-१-११/-/-/३८९
मू. (३८९) जीवाणंभंते! किंभासगा अभासगा?, गो०! जीवा भासगाविअभासगावि, से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चति जीवा भासगावि अभासगावि?, गो० ! जीवा दुविहा पं०, तं०संसारसमावन्नगा य असंसारसमावन्नगा य, तत्थ णं जे ते असंसारसमावन्नगा ते णं सिद्धा सिद्धाणं अभासगा।
तत्थ णं जे ते संसारसमावन्नगा ते दुविहा पं०, तं०-,सेलेसीपडिवण्णगा य असेलेसीपडिवण्णगाय, तत्थणंजेते सेलेसिपडिवण्णगातेणंअभासगा, तत्थणंजेतेअसेलेसिपडिवण्णगा ते दुविहा पं०, तं०-एगिंदिया य अणनेगिंदिया य, तत्तणजे ते एगिदिया तेणं अभासगा, तत्थ णंजे ते अनेगेदिया ते दुविहा पं०, तं०-पज्जत्तगाय अपजत्तमा य, तत्थ णंजे ते अपज्जत्तगा तेणं अभासगा, तत्थणजे ते पज्जत्तगा तेणं भासगा, से एएणडेणं गोयमा! एवं वुच्चति-जीवा भासगाविअभासगावि । नेरइयाणंभंते! किंभासगा अभासगा?, गो०! नेरइयाभासगाविअभासगावि, से केणट्टेणं भंते ! एवं वुच्चति-नेरइया भासगावि अभासगावि? गो० ! नेरइया दुविहा, पं० तं०-पज्जत्तगायअपज्जत्तगाय, तत्थणंजे ते अपज्जत्तगातेणंअभासगा, तत्तणंजे ते पज्जत्तगा तेणंभासगा, से एएणटेणंगो०! एवं वुच्चति-नेरइया भासगाविअभासगावि, एवंएगिदियवजाणं निरंतरंभाणियव्वं ॥
मू. (३९०) कतिणंभंते! भासज्जाया पन्नत्ता?, गो०! चत्तारिभासज्जायाप०,तं०-सच्चमेगं भासजायं बितियंमोसंततियं सच्चामसों चउत्तं असच्चामोसं, जीवाणंभंते! किं सच्चं भसंभासंति मोसं भासं भासंति सच्चामोसं भासं भासंति असच्चामोसं भासं भासंति ?, गो०! जीवा संचंपि भासंभसंति मोसंपि भासं भासंति सच्चामोसंपि भासं भासंति असच्चामोसंपि भासं भासंति,
नेरइयाणं भंते ! किं सच्चं भासंभासंति जाव असच्चामोसंभासंभासंति?, गो०! नेरइया णं सच्चंपि भासंभासंति जाव असच्चामोसंपिभासं भासंति, एवं असरुकुमाराजाव थणियकुमारा, बेइंदियतेइंदियचउरिदिया य नो सच्चं नो मोसं नो सच्चमोसं भासं भासंति असच्चमामोसं भासं भासंति,
पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं भंते ! किं सच्चं भासं भासंति जाव किं असच्चमीमोसं भासं भसंति?, गो० पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणो सच्चंभासंभासंति नोमोसंभासंभासंतिणो सच्चामोसं भासंभासंति एगंअसच्चामोसंभासंभासंतिनन्नत्थ सिक्खापुव्वगंउत्तरगुणलद्धिं वा पडुच्च सचंपि भासं भासंति मोसंपि सच्चामोसंपि असच्चामोसंपि भासं भासंति, मणुस्सा जाव वेमाणिया, एते जहा जीवा तहा भाणियव्वा॥
वृ.कति भदन्त! भाषाजातानि-भाषाप्रकाररूपाणिप्रज्ञप्तानि?, इदंप्रागुक्तमपिबूयोऽप्युपात्तं सूत्रान्तरम्बन्धनार्थं, तान्येव सूत्रान्तराणि दर्शयति-'जीवाणंभंते! किं सच्चंभासंभासंति इत्यादिसुगम, नवरं द्वित्रिचतुरिन्द्रियेषु सत्यदिभाषात्रयप्रतिषेधस्तेषां सम्यक्परिज्ञानपरवञ्चनाद्यभिप्रायासम्भवात्,
तिर्यक्पञ्चेन्द्रिया अपि न सम्यग्यथावस्थितवस्तुप्रतिपादनाभिप्रायेणभाषन्ते नापि परविप्रतारणवुध्या किन्तु यदा भाषन्ते तदा कुपिता अपि परं मारयितुकामा अप्येवमेव भाषन्ते ततस्तेषामपि भाषा असत्यामृषा, किं सर्वेषामपि तेषामसत्यामृषा?, नेत्याह-'नन्नत्थे' त्यादि,
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org