________________
४४९
प्रतिपत्तिः - ४,
कालस्तावदेवैकेन्द्रियस्यान्तरं, त्रसकायस्थितिकालश्च यथोक्तप्रमाणः, तथा च वक्ष्यति - 'तसकाइए णं भंते!' तसकायत्ति कालतो केवचिरं होइ ?, गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साई संखेज्जावासमब्भहियाई' ।
द्वित्रिचतुष्पञ्चेन्द्रियसूत्रेषु जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्त, तच्च पूर्वप्रकारेण भावनीयं, उत्कर्षतः सर्वत्रापि वनस्पतिकालः, द्वीन्द्रियादिभ्य उद्धृ त्य वनस्पतिषु यथोक्तप्रमाणमनन्तमपि कालमवस्थानात् । यथैवामूनि पञ्च सूत्राण्यन्तरविषयाण्यौधिकान्युक्तानि तथैव पर्याप्तविषयाण्यपर्याप्तविषयाण्यपि भणनीयानि तानि चैवम्- 'एगिंदिय अपज्जत्तस्स णं भंते! अंतरं कालतो केवचिरं होइ ?, गोयमा जहन्नेणं अंतोमुहुत्तमुक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साइं संखेज्जवासमब्भहियाई, बेइंदियअपज्जत्तस्स णं भंते ! अंतरं कालतो केवचिरं होइ ?, गोयमा ! जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं उक्कोसेणं अनंतं कालं वणस्सइकालो, एवं जाव पंचेंदियअपजत्तस्स ।' एवं पञ्च पर्याप्तसूत्राण्यपि वक्तव्यानि ॥ साम्प्रतमल्पबहुत्वमाह
मू. (३४५) एएसि णं भंते! एगिंदि बेइं० तेइं० चउ० पंचिंदियाणं कयरे २ हिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा पंचेंदिया चउरिंदिया विसेसाहिया तेइंदिया विसेसाहिया बेइंदिया वसेसाहिया एगिंदिया अनंतगुणा । एवं अपजत्तगाणं सव्वत्थोवा पंचेदिया अपजत्तगा चउरिंदिया अपजत्तगा विसेसाहिया तेइंदिया अपजत्तगा विसेसाहिया बेइंदिय अपज्जत्तगा विसेसाहिया एगिंदिया अपजत्तगा अनंतगुणा सइंदियाप० वि० ।
सव्वत्थोवा चतुरिदिया पज्जत्तगा पंचेदिया पज्जत्तगा विसेसाहिया बेदियपज्जत्तगा विसेसाहिया तेइंदियपज्जत्तगा विसेसाहिया एगिंदियपजत्तगा अणंतगुणा, सइंदिया पज्जत्तगा विसेसाहिया । एतेसि णं भंते! सइंदियाणं पज्जत्तगअपज्जत्तगाणं कयरे २ ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा सइंदिया अपजत्तगा सइंदिया पज्जत्तगा संखेज्जगुणा । एवं एगिंदियावि ।
एतेसि णं भंते! बेइंदियामं पज्जत्तापज्जत्तगाणं अपापबहुं ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा बेइंदिया पजत्तगा अपजत्तगा असंखेज्जगुणा, एवं तेंदियचउरिदियपंचेंदियावि ।
एएसि णं भंते! एगिंदियाणं बेइंदि - ० तेइंदि० चउरिंदि० पंचेंदियाण य पचत्तगाण य अपजत्तगाण य कयरे २ ?, गोयमा ! सव्वत्थोवा चउरिदिया पज्जत्तगा पंचेदिया पज्जत्तगा विसेसाहिया बेइंदिया पज्जत्तगा विसेसाहिया तेइंदिया पज्जत्तगा विसेसाहिया पंचेंदिया अपजत्तगा अंखेज्जगुणा चउरिंदिया अपज्जत्ता विसेसाहिया तेइंदिय अपज्जत्ता विसेसाहिया बेइंदिया अपज्जत्ता विसेसाहिया एगिंदियअपजत्ता अनंतगुणा सइंदिया अपजत्ता विसेसाहिया एगिंदियपज्जत्ता संखेज्जगुणा सइंदियपज्जत्ता विसेसाहिया सइंदिया विसेसाहिया। सेत्तं पंचविधा संसारसमावण्णगा जीवा ॥
वृ. "एसि ण 'मित्यादि प्रश्नसूत्रं सूगमं, भगवानाह - गौतम ! सर्वस्तोकाः पञ्चेन्द्रियाः, सङ्घयेययोजनकोटीकोटीप्रमाणविष्कम्भसूचीप्रमितप्रतरासङ्घयेयभागवर्त्यसङ्घयेयश्रेणिगताकाशप्रदेशराशिप्राणत्वात्, तेभ्यश्चतुरिन्द्रिया विशेषाधिकाः, विष्कम्भसूच्यास्तेषां प्रभूतसङ्घयेययोजनकोटीकोटीप्रमाणत्वात्, तेभ्योऽपित्रीन्द्रिया विशेषाधिकास्तेषां विष्कम्भसूच्याः प्रभूततरसङ्घयेययोजनकोटीकोटीप्रमाणत्वात्, तेभ्योऽपि द्वीन्द्रि विशेषाधिकास्तेषां विष्कम्भसूच्याः प्रभूततमसङ्ख्येय
9 29
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org