________________
प्रतिपत्तिः-३, म०
१७३
॥३॥ एगोरुयपरिखेवो नवचेव सयाइं अउणपण्णाई।
बारस पण्णट्ठाइं हयकण्णाणं परिक्खेवो॥ ॥४॥
पणरस एक्कासीया आयंसमुहाण परिरओ होइ।
अट्ठार सत्तनउया आसमुहाणं परिक्खेवो । बावीसं तेराइं परिखेवो होइ आसकन्नाणं । पणुवीस अउणतीसा उक्कामुहपरिरओ होइ। दो चेव सहस्सां अद्वेव सया हवंतिपणयाला।
घणदंतद्दीवाणं विसेसगहिओ परिक्खेवो॥ व्याख्या प्रथमेद्वीपचतुष्केचिन्त्यमानेत्रीणि योजनशतान्यवगाहनां-लवणसमुद्रावगाहं विष्कम्भं च, विष्कम्भग्रहणादायामोऽपि गृह्यते तुल्परिमाणत्वात्, जानीहि इतिक्रियाशेषः, शेषाणां द्वीपचतुष्कानां शतोत्तराणि त्रीणि त्रीणि शतानि अवगाहनाविष्कम्मं तावजानीयाद् यावन्नवशतानि, तद्यथा-द्वितीयचतुष्के चत्वारिशतानि, तृतीये पञ्च शतानि, चतुर्थेषट्शतानि, पञ्चमे सप्त शतानि, षष्ठेऽष्टौ शतानि, सप्तमे नव शतान, अत ऊर्ध्वं द्वीपानामेकरुकप्रभृतीनां 'परिरयं' परिरयप्रमाणं वक्ष्ये । प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयति-'पढमचउक्क त्यादि, 'प्रथमचतुष्के परिरयात्' प्रथमद्वीपचतुष्के परिरयपरिमाणात् द्वितीयचतुष्कस्य-द्वितीयद्वीपचतुष्टयस्य परिरयः-परिरयपरिमाणमधिकः षोडशैः षोडशोत्तरैनभिर्योजनशतैः, एवमेव' अनेनैवप्रकारेण शेषाणां द्वीपानां' द्वीपचतुष्कानांपरिरयपरिमाणमधिकंपूर्वपूर्वचतुष्कपरिरयपरिमाणादवसातव्यम मू. (१४७) एगूरुयपरिक्खेवो नव चेव सयाइं अउणन्नाई।
बारसपनट्ठाइं हयकण्णाईणं परिक्खेवो॥ वृ. एतदेव चैतेन दर्शयति-‘एकोरुये' त्यादि ‘एकोरुकपरिक्षेपे' एकोरुकोपलक्षितप्रथमद्वीपचतुष्कपरिक्षेपेनवशतानि एकोनपञ्चाशानि-एकोनपञ्चाशदधिकानि।ततम्रषुयोजनशतेषु षोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु ‘हयकण्णाण मिति वचनात् हयकर्णप्रमुखाणां द्वितीयानां चतुर्णां द्वीपानां परिक्षेपो भवति, स च द्वादश योजनशतानि पञ्चषष्टानि-पञ्चषष्टयधिकानि । तत्रापि त्रिषु योजनशतेषु षोडसोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु ।
मू. (१४८) आयंसमुहाईणं पन्नरसेकासीए जोयणसते किंचिविसेसाधिए परिक्खेवेणं, एवं एतेणं कमेणं उवउजिऊण नेतव्वा चत्तारि चत्तारि एगपमाणा, नाणत्तं ओगाहे, विखंभे परिक्खेवे पढमबीतततियचउक्कणं उग्गही विक्खंभो परिक्खेवो भणितो, चउत्थचउक्क छजोयणसयाइं आयामविक्खंभेणं अट्ठारसत्ताणउते जोयणसते विक्खंभेणं । पंचमचउक्क सत्त जोयणसताई आयामविक्खंभेणं बावीसं तेरसोत्तरे जोयणसए परिक्खेवेणं । छट्ठचउक्क अट्ठजोयणसताई आयामविक्खंभेणं पणुवीसं गुणतीसजोयणसए परिक्खेवेणं । सत्तमचउक्क नवजोयणसताई आयामविक्खंभेणं दो जोयणसहस्साइं अट्ठ पणयाले जोयणसए परिक्खेवेणं ।
वृ. 'आयंसमुहाणं'ति आदर्शमुखप्रमुखाणां तृतीयानां चतुर्णा द्वीपाना परिरयपरिमाणं भवति, तच्च पञ्चदश योजनशतान्येकाशीत्यधिकानि।ततोभूयोऽपित्रिषुयोजनशतेषुषोडशोत्तरेषु प्रक्षिप्तेषु आसमुहाणं ति अश्वमुखप्रभृतीनां चतुर्थानां चतुर्णा द्वीपानां परिक्षेपः, तद्यथा-अष्टादश
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org