________________
७८
औपपातिकउपाङ्गसूत्रम्-६ मू. (६) तत्थ णं चंपाए नयरीए कूणिए नामं राया परिवसइ, महयाहिमवतंमहतमलयमंदरमिहंदसारे अचंतविसुद्धदीहरायकुलवंशसुप्पसूए निरंतरंरायलक्खणविराइअंगमंगे बहुजणबहुमाणे पूजिए सव्वगुणसमिद्धे खत्तिए मुइए मुद्धाहिसित्तेमाउपिउसुजाएदयपत्ते सीमंकरे सीमंधरे खेमंकरे खेमंधरे ममुस्सिंदे जनवयपिया जनवयपाले जनवयपुरोहिए
-सेउकरे केउकरे नरपवरे पुरिसवरे पुरिससीहे पुरिसवग्धे पुरिसासीविसे पुरिसपुंडरीए पुरिसवरगंधहत्थी अड्डे दित्ते वित्ते विच्छिन्नविउलभवनसयनासनजाणवाहणाइण्णे बहुधणबहुजायरुवरयते आओगपओगसंपउत्ते विच्छड्डिअपउरभत्तपाणे बहुदासीदासगोमहिसगवेलगप्पभूते
__-पडिपुन्नजंतकोसकोट्ठागारउधागारे बलवं दुब्बलपञ्चामिते ओहयकंटयं निहयकंटयं मलिअकंटयं उद्धियकंटयं अकंटयं ओहयसत्तुं निहयसतुंमलियसत्तुं उद्धिअसत्तुं निज्जियसत्तुं पराइअसतुंववगयदुभिक्खंमारिभयविष्पमुक्कखेमंसिवं सुभिक्खं पसंतडिंबडमरंरजंपसासेमाणे विहरइ॥
वृ.राजवर्णके लिख्यते-'महयाहिमवंतमहंतमलयमंदरमहिंदसारे' महाहिमवानिवमहान् शेषराजपर्वतापेक्षया, तथा मलयः-पर्वतविशेषो मन्दरो-भेरु महेन्द्रः-पर्वतविशेषः शक्र वा, तद्वत्सारः-प्रधानोयःसतथा। 'अच्चन्तविसुद्धदीहरायकुलवंससुप्पसूए' अत्यन्तविशुद्धो-निर्दोषो दीर्घ-चिरकालीनो यो राज्ञां कुलरूपो वंशस्तत्र सुष्टु प्रसूतो यः स तथा । 'निरंतरं रायलक्खणविराइयंगमंगे' राजलक्षणैः-स्वस्तिकादिभि विराजितमङ्गमङ्ग-गात्रं यस्य स तथा, मकारस्तु प्राकृतशैलीप्रभवः।
_ 'मुइए'तिमुदितः प्रमोदवान्, अथवा निर्दोषमातृको, यदाह-“मुइओजोहोइजोमिसुद्धोत्ति 'मुद्धाहिसित्ते'त्ति पितृपितामहादिभि राजभिर्वा यो राज्येऽभिषिक्तः । 'माउपिउसुजाए'त्ति पित्रोविनीततयासत्पुत्रः। 'दयपत्ते'त्ति प्राप्तकरणागुणः। 'सीमंकरे'त्तिसीमाकारी, मर्यादीकारीत्यर्थ 'सीमंधरे'त्तिकृतमर्यादापालकः।एवं 'खेमंकरे खेमंधरे'त्तिक्षेमं पुनरनुपद्रवता। 'मणुस्सिंदे'त्ति मनुजेषु परमेश्वरत्वात्।
_ 'जनवयपिय'त्तिजनपदानां पितेव हितत्वात्। 'जनवयपाले'त्ति तद्रक्षकत्वात् । 'जनवयपुरोहिए' जनपदस्य शान्तिकरत्वात् । ‘सेउकरे'त्तिं मार्गदर्शक इत्यर्थ । 'केउकरे'त्ति अद्भुतकार्यकारित्वेन चिह्नकारी । 'नरपवरे'त्ति नराः प्रवरा अस्येतिकृत्वा। _ 'पुरिसवरे'त्ति पुरुषाणां मध्ये प्रधानत्वात् । 'पुरिससीहे'त्ति क्रूरत्वात् । 'पुरिसवग्घेत्ति शेषेसति रौद्ररूपत्वात्। 'पुरिसासीविसे त्तिपुरुषश्चासावाशीविषयश्चपुरुषाशीविषः,आशीविषश्च सर्पः, कोपसाफल्यकरणसामर्थ्यात् । 'पुरिसपुंडरीए'त्ति सुखार्थिनां सव्यत्वात्, पुण्डरीकं च सितपद्मं । 'पुरिसवरगंधहत्थी' प्रतिराजगजभञ्जकत्वात्। 'अड्डे'त्तिसमृद्धः 'दित्ते'त्तिहप्तो दर्पवान् 'वित्ते'त्ति प्रसिद्धः।
विच्छिन्नविउलभवनसयनासमजाणवाहणाइण्णे'त्ति विस्तीर्णानि-विस्तारवन्ति विपुलानि-प्रभूतानि भवनशयनासनानि प्रतीतानि यस्य सतथा, यानवाहनानि-रथाश्वादीनि, आकीर्णानि-गुणाकीर्णानि यस्य स तथा, ततः कर्मधारयः, अथवा विस्तीर्णविपुलभवनानि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org