________________
१२०
औपपातिकउपाङ्गसूत्रम्-२२ आयाहिणंपयाहिणंकरेइ२ तावंदति नमसंति वंदित्ता नमंसित्ता नचासणेणनइदूरे सुस्सूसमाणा नमंसमाणा अभिमुहा विनएणं पंजलिउडा पज्जुवासंति ॥
वृ. 'दिव्वेणं' देवोचितेन प्रधानेनेत्यर्थ, 'संघाए(घयणे)णं'ति संहननेन वज्रऋषभनाराचेनेत्यर्थ, 'संठाणेणं'ति समचतुरस्रलक्षत्यर्थ, 'रिद्धीए'ति परिवारादिकया 'जुइए'त्ति युक्त्या-विवक्षितार्थयोगेन 'पभाए'त्ति यानादिदीप्तया 'छायाए'त्तिशोभया 'अच्चीए'त्ति अर्चिषा शरीरस्थरत्नादितेजोज्वालया 'तेएणं तितेजसा-शरीरसम्बन्धिरोचिषा प्रभावेन वा लेसाए'त्ति देहवर्णेन, एकार्था वा धुत्यादयः शब्दाः प्रकाशप्रकर्षप्रतिपादनपराश्चेति न पौनरुक्त्यमिति।
___'उज्जोएमाण'त्ति उद्योतयन्तः प्रकाशकरणेन 'पभासेमाण'त्तिप्रभासयन्तः-शोभयन्तः, एकार्थी वैताविति, रत्त'त्ति रक्ताः-सानुरागाः 'तिक्खुत्तो'त्ति त्रिकृत्वः-त्रीन्वारान् आदक्षिणात्-पात्प्रिदक्षिणो-दक्षिणपार्श्ववर्ती आदक्षिणप्रदक्षिणस्तं वंदंतित्तिस्तुवन्ति 'नमसंति'त्ति नमस्यन्ति शिरोनमनेनेति । वाचनान्तरे दृश्यते-'साइं साइंति स्वकीयानि 'नामगोयाईति नामगोत्राणि-याच्छिकान्वर्थाभिधानानीति ‘साविति'त्ति श्रावयन्ति॥
मू. (२३) तेणंकालेणं तेणंसमएणंसमणस्सभगवओमहावीरस्स बहवे असुरिंदवजिआ भवणवासी देवाअंतियं पाउब्भवित्था नागपइणो सुवण्णाविजू अग्गीआदीवा उदही दिसाकुमारा यपवणथणिआयभवणवासी नागफडागरुलवयरपुण्णकलससीहहयगयमगरमउडवद्धमाणनिजुत्तविचित्तचिंधगया सुरुवा महिड्ढिया सेसंतं चेव जाव पज्जुवासंति ।।
वृ. 'नागे'त्यादि व्यक्तं, नागादीनां च नागफणादीनि चिह्नानि भवन्ति, तानि क्रमेण दर्शयन्नाह-'नागफडा १ गरुल २ वइर३ पुण्मकलस४ सीह ५ हयवर ६गयंक७मयरंकवरमउड ८वद्धमाण ९ निजुत्तविचित्तचिंधगया' नागफणादयो गजान्ताअङ्काः-चिह्नानि येषां मुकुटानां तानि तथा, तानि च मकराकानि च-मकरचिह्नानि यानि वरमुकुटानि तानि च, वीमानकं च-शरावं पुरुषारूढपुरुषरूपं वेति द्वन्द्वः। _____तानिच तानिनियुक्तानि यथास्थानंनियोजितानि विचित्राणिच-विविधानि चिह्नानि च-लक्षणानि गताः-प्राप्ता ये ते तथा, इह सूत्रे 'पुन्नकलससंकिण्णउप्फेससीहे'त्येवं कवचित् विशेषो दृश्यते, तत्र नागफणादिभिरङ्किता ये उप्फेसा-मुकुटास्ते तथा, शेषं तथैव ।।
मू. (२४) तेणं कालेणं तेणंसमएणं समणस्स भगवओमहावीरस्स बहवे वाणमंतरा देवा अंतिअंपाउब्मवित्था पिसायाभूआयजक्ख रक्खस किंनर किंपुरिस भुअगवइणोअमहाकाया गंधव्वनिकायगणा निउणगंधव्वगीतरइणो अणपण्णिअपणपण्णिअइसीवादीअभूअवादीअ कंदिय महाकदिआ य कुहंड पयए य देवा।
चंचलचवलचित्तकीलणदवप्पिआगंभीरहसिअभणिअपीघईअणचणरई वणमालामेलमउडकुंडलसच्छदविउविआहरणचारुविभूसणधरा सव्वोउयसुरभिकुसुमसुरइयपलंबसो भंतकंतविअसंतचित्तवणमालरइअवच्छा कामगमी कामरूवधारी नाणनविहवण्ण- रागवरवत्थचित्तचिल्लियणियंसणा विविहदेसीणेवत्थग्गहिअवेसा पमुइअकंदप्पकलहकेलि-कोलाहलप्पिआ हासबोलबहुला अनेगमणिरयणविविहणिजुत्तविचित्तचिंधगयासुरुवामहिड्डिआजावपज्जुवासंति
वृ. 'भुयगवइणो'त्ति महोरगाधिपाः, किम्भूतास्ते इत्याह-'महाकाय'त्ति बृहदेहाः, इदं च विशेषणमवस्थाविशेषाश्रयम्, अन्यथा सर्व एव सप्तहस्तप्रमाणा भवन्ति, यदाह- "भवण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org