________________
११४
औपपातिकउपाङ्गसूत्रम्- २०
निर्वाणगमनकाले केवलिन एव स्यादिति ।
'समुच्छिन्नकिरिए अनियट्टी' त्ति समुच्छिन्ना - क्षीणा क्रिया- कायिक्यादिका शैलेशीकरणे निरुद्धयोगत्वेन यस्मिंस्तत्तथा, अनिवर्ति-अव्यावर्तनस्वभावमिति ।
'विवेगे' त्ति देहादात्मन आत्मनो वा सर्वसंयोगानां विवेचनं- बुद्धया पृथक्करणं विवेकः । 'विउसग्गे' त्ति व्युत्सर्गो - निसङ्गतया देहोपधित्यागः 'अव्वहेत्ति' देवाद्युपसर्गजनितं भयं चलनं वा व्यथा तदभावोऽव्यथं 'असंमोहे' त्ति देवादिकृतमायाजनितस्य सूक्ष्मपदार्थविषयस्य च सम्मोहस्य - मूढताया निषेधो ऽसम्मोहः ।
'अवायाणुप्पेह' त्ति अपायानां प्राणातिपाताद्याश्रवद्वारजन्यानर्थानामनुप्रेक्षाअनु चिन्तनमपायानुप्रेक्षा 'असुभाणुप्पेह त्ति संसाराशुभत्वानुचिन्तनम् 'अणंतवत्तियाणुप्पेह' त्ति भवसन्तानस्यानन्तवृत्तिताऽनुचिन्तनं 'विपरिणामाणुप्पेह' त्ति वस्तूनां प्रतिक्षणं विविधपरिणामगमनानुचिन्तनमिति ।
मू. (२० - वर्तते) से किं तं विउस्सग्गे ?, २ दुविहे पन्नत्ते, तंजहा - दव्वविउस्सग्गे भावविउससग्गे अ ।
से किं तं दव्वविउस्सग्गे ?, २ चउव्विहे पन्नत्ते, तंजहा- सरीरविउस्सग्गे गणविउस्सग्गे उवहिविउस्सग्गे भत्तपानविउस्सग्गे, से तं दव्वविउस्सग्गे ।
से किं तं भावविउस्सग्गे ?, २ तिविहे पन्नत्ते, तंजहा- कसायविउस्सग्गे संसारविउस्सग्गे कम्मविउस्सग्गे ।
से किं तं कसायविउस्सग्गे ?, २ चउव्विहे पन्नत्ते, तंजहा- कोहकसायविउस्सग्गे माणकसायविउस्सग्गे मायाकसायविउस्सग्गे लोहकसायविउस्सग्गे, से तं कसायविउस्सग्गे ।
से किं तं संसारविउस्सग्गे ?, २ चउव्विहे पन्नत्ते, तंजहा - नेरइअसंसारविउस्सग्गे तिरिय संसारविसग्गे मणुअसंसारविउस्सग्गे देवसंसारविउस्सग्गे, से तं संसारविउस्सग्गे ।
से किं तं कम्मविउस्सग्गे ?, २ अट्ठविहे पन्नत्ते, तंजहा - नाणावरणिज्जकम्मविउस्सग्गे दरिसणावरणिज्जकम्मविउस्सग्गे वेअणीअकम्मविउस्सग्गे मोहणीयकम्मविउस्सग्गे आऊअकम्मविउस्सग्गे नामकम्मविउस्सग्गे गोअकम्मविउस्सग्गे अंतरायकम्मविउस्सग्गे, से तं कम्मविउस्सग्गे, से तं भावविउस्सग्गे ॥
वृ. 'संसारविउस्सग्गे' त्ति नरकायुष्कादिहेतूनं मिथ्याद्दष्टित्वादीनां त्यागः 'कम्मविउस्सग्गे त्ति ज्ञानावरणादिकर्मबन्धहेतूनां ज्ञानप्रत्यनीकत्वादीनां त्यागः ॥
मू (२१) तेणं कालेणं तेणं समएणं समणस्स भगवओ महावीरस्स बहवे अनगारा भगवंतो अप्पेगईआ आयारधरा जाव विवागसुअधरा तत्थ तत्थ तहिं तहिं देसे गच्छागच्छिं गुम्मागुम्मिं फड्डाफडिं
- अप्पेगइआ वायंति अप्पेगइआ पडिपुच्छंति अप्पेगइया परियट्टंति अप्पेगइया अणुप्पेहंति अप्पेगइआ अक्खेवणीओ विक्खेवणीओ संवेअणीओ निव्वेअणीओ चउव्विहाओ कहाओ कर्हति । अप्पेगइया उजाणू अहोसिरा झाणकोट्ठोवगया संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणा विहरंति । वृ. 'अप्पेगइया आयाधरे' त्यादि प्रतीतं क्वचिद् ध्श्यते 'तत्थ तत्थ' त्ति उद्यानादौ ' तहिं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org