________________
मूलं-२०
१११
अपसत्थमनविनए।
से किं तं अपसत्थमनविनए ?, २ जे अ मणे सावज्जे सकिरिए सकक्कसे कडुए निहुरे फरुसे अण्हयकरे छेयकरे भेयकरे परितावणकरे उद्दवणकरे भूओवधाइए तहप्पगारं मनो नो पहारेजा, से तंअपसत्थमनोविनए।
से किंतं पसत्थमनविनए ?, २ तं चैव पसत्थं नेयव्वं, एवं चेव वइविणओऽवि एएहिं पएहिं चेव नेअव्वो, सेतं वइविणए।
वृ. 'किरियाणं'ति क्रियावादिनां संभोइयस्स'त्तिएकसमाचारिकतायाइति ।मनोविनये लिख्यते-'जे अ मणे'त्ति यत्पुनर्मनः-चित्तमसंयतानामिति गम्यते, 'सावजे ति सहावद्येनगर्हितकर्मणा हिंसादिना वर्तत इति सावद्यम्, एतदेव प्रपञ्चयते-‘सकिरिय'त्ति कायिक्यादिक्रयोपेतं, 'सकक्कसे'त्ति सकार्कश्यं कर्कशभावोपेतं, 'कडुए'त्ति परेषामात्मनो वा कटुकमिव कटुकमनिष्टमित्यर्थः, निठुरे'त्तिनिष्ठुरं-मार्दवाननुगतं, फरुसे'त्तिस्नेहाननुगतं, 'अण्हयकरे'त्ति आश्रवकरम्-अशुभकर्माश्रवकारि, कुत इत्याह
__'छेयकर तिहस्तादिच्छेदनकारि, भेयकरे तिनासिकादीनांभेदनकारि, परितावणकरे'त्ति प्राणिनामुपतापहेतुः, ‘उद्दवणकरे'त्तिमरणान्तिकवेदनाकारिधनहरणाद्युपद्रवकारिवा, 'भूओवघाइए'त्तिभूतोपघातो यत्रास्ति तद्भूतोपघातिकमिति, 'तहप्पगारं'तिएवम्प्रकारं असंयतमनःसशमित्यर्थः, 'मनो नो पहारेज्जत्ति न प्रवर्तयेत्।
मू. (२०-वर्तते) से किं तं कायविनए ?, २ दुविहे पन्नत्ते, तंजहा-पसत्थकायविनए अपसत्थकायविनए।
से किंतं अपसत्थकायविनए ?, २ सत्तविहे पन्नत्ते, तंजहा-अनाउत्तंगमणे अनाउत्तं ठाणे अनाउत्तंनिसीदणे अनाउत्तंतुअट्टणे अनाउत्तंउल्लंघणेअनाउत्तंपलंघणे अनाउत्तंसब्ििदयकायजोगजुंजणया, से तं अपसत्थकायविणनए । से किं तं पसत्थकायविनए ?, २ एवं चेव पसत्यं भाणियव्वं, से तं पसत्थकायविनए, सेतं कायविनए।
सेकिंतंलोगोवयारविनए?, २ सत्तविहे पन्नत्ते, तंजहा-अब्भासवत्तियंपरच्छंदाणुवत्तियं कजहेउं कयपडिकिरिया अत्तगवेसणया देसकालण्णुया सव्वद्वेसु अपडिलोमया, से तं लोगोवयारविनए, से तं विनए।
वृ. 'अनाउत्त'तिअसावधानतया, 'उल्लंघणे'त्ति कर्दमादीनामतिक्रमणंपौनःपुन्येन तदेव प्रलङ्घनमिति, ‘सव्विंदियकायजोगजुंजणय'त्ति सर्वेन्द्रियाणां काययोगस्य च योजन-प्रयोजनं व्यापारणं सर्वेन्द्रियकाययोगयोजनतेति ‘अब्मासवत्तिय'त्ति अभ्यासवृत्तिता-समीपवर्तित्वं 'परच्छंदाणुवत्तिय'त्ति पराभिप्रायानुवर्तनं 'कज्जहेउंति कार्यहेतोः-ज्ञानादिनिमित्तं भक्तादिदानमिति गम्यं ।
‘कयपडिकिरिय'त्तिअध्यापितोऽहमनेनेतिबुद्धयाभक्तादिदानमिति अत्तगवेसणयत्ति आर्तस्यदुःखितस्य वार्तान्वेषणं देसकालण्णुय'तिप्रस्तावज्ञता-अवसरोचितार्थसम्पादनमित्यर्थ 'सव्वत्थेसु अपडिलोमय'त्ति सर्वप्रयोजनेष्वाराध्यसम्बन्धिष्वानुकूल्यमिति।
मू. (२०-वर्तते) से किं तं वेआवच्चे?, २ दसविहे पन्नते, तंजहा-आयरियवेआवच्चे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org