________________
शतकं - १२, वर्गः-, उद्देशकः-६
राहुविमानस्य महता तमिस्नरश्मिजालेन तदाब्रियत इति, ननु कतिपयान् दिवसान् यावद् ध्रुवराहुविमानं वृत्तमुपलभ्यते ग्रहण इव कतिपयांश्च न तथेति किमत्र कारणम् ?
अत्रोच्यते येषु दिवसेष्वत्यर्थं तमसाऽभिभूयते शशी तेषु तद्विमानं वृत्तमामाति येषु पुनर्नाभिभूयतेऽसौ विशुद्धयमानत्वात् तेषु न वृत्तमाभाति, तथा चोक्तम्"वट्टच्छेओ कइवइदिवसे धुवराहुणो विमाणस्स ! दीसइ परं न दीसइ जह गहणे पव्वराहुस्स ।।"
119 11
॥ १ ॥ आचार्य आह-“अच्चत्थं नहि तमसाऽभिभूयते जं ससी विसुज्झतो । तेण न वट्टच्छेओ गहणे उ तमो तमोबहुलो ॥” इति
'तत्थ णं जे से पव्वे' त्यादि, 'बायालीसाए मासाणं' सार्द्धस्य वर्षत्रयस्योपरि चन्द्रस्य श्यामावृत्य तिष्ठतीति गम्यं, सूरस्याप्येवं नवरमुत्कृष्टतयाऽष्टचत्वारिंशता संवत्सराणामिति ।
अथ चन्द्रस्य 'ससि 'त्ति यदभिधानं तस्यान्वर्थाभिधानायाह
७७
मू. (५४७) से केणट्टेणं भंते! एवं वुइ-चंदे ससी २ ?, गोयमा ! चंदस्स णं जोइसिंदरस जोइसरन्नो मियंके विमाणे कंता देवी कंताओ देवीओ कंताई आसणसयणखंभभंडमत्तोवगरणाई अप्पणोवि य णं चंदे जोइसिंदे जोइसराया सोमे कंते सुभए पियदंसणे सुरूवे से तेणट्टेणं०
वृ. 'सेकेण 'मित्यादि, 'मियंके' त्ति मृगचिह्नत्वात् मृगाङ्के विमानेऽधिकरणभूते 'सोमे' त्ति 'सौम्यः' अरौद्राकारो नीरोगो वा 'कंते' त्ति कान्तियोगात् 'सुभए' त्ति सुभगः - सौभाग्ययुक्तत्वाद्वल्लभो जनस्य ‘पियदंसणे’त्ति प्रेमकारिदर्शन:, कस्मादेवम् ? अत आह- सुरूपः 'से तेण 'मित्यादि अथ तेन कारणेनोच्यते 'ससी'ति सह श्रिया वर्त्तत इति सश्रीः तदीयदेवादीनां स्वस्य च कान्त्यादियुक्तत्वादिति, प्राकृत भाषापेक्षया च ससीति सिद्धम् ।
अथादित्यशब्दस्यान्वर्थाभिधानायाह
मू. (५४८) से केणट्टेणं भंते! एवं बुच्चइ - सूरे आइये सूरे० २?, गोयमा ! सूरादिया णं समयाइ वा आवलियाइ वा जाव उस्सप्पिणी वा अवसप्पिणीइ वा से तेणट्टेणं जाव आइचे० २
वृ. 'सेकेण' मित्यादि, 'सूराईय'त्ति सूरः आदि-प्रथमो येषां ते सूरादिकाः, के ? इत्याह'समयाइ व 'त्ति समयाः - अहोरात्रादिकालभेदानां निर्विभागा अंशाः, तथाहि -सूर्योदयमवधिं कृत्वाऽहोरात्रारम्भकः समयो गण्यते आवलिका मुहूर्त्तादयश्चेति 'से तेण 'मित्यादि अथ तेनार्थेन सूर आदित्य इत्युच्यते, आदौ अहोरात्रसमयादीनां भव आदित्य इति व्युत्सेः, त्यप्रत्ययश्चेहार्षत्वादिति अथ तेयोरेवाग्रमहिष्यादिदर्शनायाह
मू. (५४९) चंदस्स णं भंते! जोइसिंदस्स जोइसरन्नो कति अग्गमहिसीओ पन्नत्ताओ जहादसमसए जाव नो चेव णं मेहुणवत्तियं । सूरस्सवि तहेव । चंदमरिया णं भंते! जोइसरायाणो केरिसए कामभोगे पञ्चणुब्भवमाणा विहरंति ?
गोयमा ! से जहानामाए केइ पुरिसे पढमजोव्वणुट्टाणबलत्ते पढमजोव्वणुट्ठाणबलट्ठाए भारियाए सद्धिं अचिरवत्तविवाहकज्जे अत्थगवेसणयाए सोलवसासविप्पवासिए से णं तओ लट्ठे कयकज्जे अणहसमग्गे पुनरवि नियगगिहं हव्वमागए कयबलिकम्मे कयकोउयमंगलपायच्छित्ते सव्वालंकारविभूसिए मणुन्नं थालिपागसुद्धं अट्ठारसवंजणाकुल भोयणं भुत्ते समाणे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org