________________
शतकं-१२, वर्गः:, उद्देशकः-५
७१ कम्मगंपडुच्च जहा नेर०, जीवंपडुच्च तहेव, एवंजाव चउरिदि०, नवरं वाउक्कइया ओरा० वेउ० तेयगाइं पडुच्च पंचवन्नाजावअट्ठफासा पन्नत्ता। सेसंजहा नेरइयाणं, पंचिंदियतिरिक्खजोणिया जहा वाउक्काइया, मणुस्साणं पुच्छा ओरालियवेउव्वियआहारगतेयगाइं पडुच्च पंचवन्ना जाव अट्ठफासा पन्नत्ता, कम्मगं जीवं च पडुच्च जहा नेर०, वाणमंतरजोइसयवेमाणिया जहा नेर० धम्मत्थिकाए जाव पोग्गल० एए सव्वे अवना, नवरं पोग्गल० पंचवन्ने पंचरसे दुगंधे अट्ठफासे पन्नत्ते, नाणावरणिजे जाव अंतराइए एयाणि चउफासाणि।
__कण्हलेसाणंभंते! कइवन्ना०? पुच्छा दव्वलेसंपडुच्च पंचवन्ना जाव अट्ठफासा पन्नत्ता, भावलेसं पडुच्च अवन्ना ४, एवं जाव सुक्कलेस्सा।
सम्मद्दिट्ठि ३ चक्खुदंसणे ४ आभिनिबोहियनाणे जाव विभंगनाणे आहारसन्ना जाव परिग्गहसन्ना एयाणि अवन्नाणि ४, एओरालियसरीरे जाव तेयगसरीरे एयाणि अट्ठफासाणि कम्मगसरीरे चउफासे, मणजोगे वयजोगे य चउफासे, कायजोगे अट्ठफासे, सागारोवओगोय अणागारोवओगो य अवन्ना।
सव्वदव्वा णं भंते ! कतिवन्ना? पुच्छा, गोयमा! अत्थेगतिया सव्वदव्वा पंचवन्ना जाव अट्ठफासा पन्नत्ता अत्थेगतिया सव्वदव्वा पंचवन्ना चउफासा पन्नत्ता अत्थेगतिया सव्वदव्वा एगगंधा एगवण्णा एगरसादुफासा पन्नत्ता अत्थेगइया सव्वदव्वा अवन्ना जाव अफासा पन्नत्ता।
एवं सव्वपएसावि सव्वपज्जवावि, तीयद्धा अवत्रा जाव अफासा पन्नत्ता, एवं अनागयद्धावि, एवं सव्वद्धावि॥
. वृ. 'रायगिहे'इत्यादि 'पाणाइवाए'त्ति प्राणातिपातजनितं तज्जनकं वा चारित्रमोहनीयं कर्मोपचारात् प्राणातिपात एव, एवमुत्तरत्रापि, तस्य च पुद्गलरूपत्वाद्वर्णादयो भवन्तीत्यत उक्तं 'पंचवन्ने' इत्यादि, आह च-.. ॥१॥ “पंचरसपंचवन्नेहिं परिणयं दुविहगंधचउफासं ।
दवियमनंतपएसं सिद्धेहिं अनंतगुण हीणं ।।" इति 'चउफासे'त्ति स्निग्धरूक्षशीतोष्णाक्याश्चत्वारः स्पर्शा सूक्ष्मपरिणामपरिणतपुद्गलानां भवंति, सूक्ष्मपरिणामं च कर्मेति ।
'कोहे'त्तिक्रोधपरिणामजनकंकर्म, तत्रक्रोध इति सामान्यं नाम कोपादयस्तु तद्विशेषाः, तत्र कोपः क्रोधोदयात्स्वभावाच्चलनमात्रं, रोषः-क्रधस्यैवानुबन्ध, दोषः आत्मनः परस्य वा दूषणं, एतच्च क्रधकार्य, द्वेषो वाऽप्रीतिमात्रम्, अक्षमा-परकृतापराधस्यासहनं, सञ्जवलनोमुहुर्मुहुः क्रोधाग्निनाज्वलनं, कलहो-महता शब्देनान्योऽन्यमसमञ्जसभाषणं, एतच्च क्रोधकार्य, चाण्डिक्यं रौद्राकारकरणं, एतदपिक्रोधकार्यमेव, भण्डनं दण्डादिभिर्युद्धं, एतदपिक्रोधकार्यमेव, विवादो-विप्रतिपत्तिसमुत्थवचनानि, इदमपि तत्कारयमेवेति, क्रोधैकार्था वैते शब्दाः ।
___ 'माने'त्तिमानपरिणामजनकं कर्म, तत्रमान इति सामान्यं नाम, मदादयस्तु तद्विशेषाः, तत्र मदो-हर्षमानं दो-दृप्तता स्तम्भः-अनम्रता गर्वं-शौण्डीर्यं ।
'अत्तुक्कोसे'त्तिआत्मनः परेभ्यः सकाशाद्गुणैरुत्कर्षणम्-उत्कृष्टताऽभिदानंपरपरिवादःपरेषामपवदनं परिपातो वा गुणेभ्यः परिपातनमिति, 'उक्कोसे'त्ति उत्कर्षणं आत्मनः परस्य वा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org