________________
३९०
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २५/-/४/८८२ जीवा णं भंते ! दव्वट्ठयाए किं कडजुम्मा ? पुच्छा, गोयमा ! ओघादेसेणं कडजुम्मा नो तेयोगानोदावर० नो कलिओगा, विहाणादेसेणंनोकडजुम्मानोतेयोगानोदावरजुम्मा कलियोगा, नेरइयाणं भंते ! दव्वट्ठयाए पुच्छा, गोयमा! ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा जाव सिय कलियोगा, विहाणादेसेणं नो कडजुम्मा नो तेयोगा णो दावरजुम्मा कलिओगा एवं जाव सिद्धा।
जीवे णं भंते ! पएसट्टयाए किं कड० पुच्छा, गोयमा ! जीवपएसे पडुच्च कडजुम्मे नो तेयोगे नो दावर० नो कलियोगे, सरीरपएसे पडुच्च० सिय कडजुम्मे जीव सिय कलियोगे, एवं जाव वेमाणिए । सिद्धे णं भंते ! पस० किं कडजुम्मे ? पुच्छा, गोयमा ! कडजुम्मे नो तेयोगे नो दावरजुम्मे नो कलिओए०
जीवाणंभंते! पएसट्टयाए किं कडजुम्मे? पुच्छा, गोयमा! जीवपएसे पडुच्च ओघादेसेणवि विहाणादेसेणवि कडजुम्मा नो तेयोगा नो दावर० नो कलिओगा, सरीरपएसे पडुच्च ओघादेसेणं सियकडजुम्माजावसियकलियोगा, विहाणादेसेणंकडजुम्माविजावकलियोगावि, एवंनेरइयावि, एवंजाव वेमाणिया।
. सिद्धाणंभंते ! पुच्छा, गोयमा! ओधादेसेणवि विहाणादेसेणवि कडजुम्मा नो तेयोगानो दावरजुग्मा नो कलिओगा॥
वृ. 'जीवे णमित्यादि, द्रव्यार्थतयैको जीवः एकमेव द्रव्यं तस्मात्कल्योजो न शेषाः । 'जीवाण'मित्यादि, जीवा अवस्थितानन्तत्वादोघादेशेन-सामान्यतः कृतयुग्माः, विहाणादेसेणं'ति भेदप्रकारेणैकैकश इत्यर्थः कल्योजा एकत्वात्तस्वरूपस्य।
'नेरइयाण'मित्यादौ ओघादेसेणं'ति सर्व एव परिगण्यमानाः ‘सिय कडजुम्म'त्ति कदाचिचतुष्कापहारेण चतुरग्रा भवन्ति, एवं 'सिय तेओयाओ' इत्याद्यप्यवगन्तव्यमिति ।।
उक्ताद्रव्यार्थतयाजीवादयः, अथ तथैव प्रदेशार्थयोच्यन्ते-'जीवेण'मित्यादि, जीवपएसे पडुच्च कडजुम्म'त्ति असङ्ख्यातत्वादवस्थितत्वाच्च जीवप्रदेशानां चतुरग्र एव जीवः प्रदेशतः ‘सरीरपएसे पडुच्चे' त्यादि, औदारिकाशरीरप्रदेशानामनन्तत्वेऽपिसंयोगवियोगधर्मत्वादयुगपचतुर्विधता स्यात्।
_ 'जीवाण'मित्यादि, ओघादेसेणवि विहाणादेसेणवि कडजुम्म'त्ति समस्तजीवानांप्रदेशा अनन्तत्वादवस्थितत्वाच्च एकैकस्य जीवस्य प्रदेशा असङ्ख्यातत्वादवस्थितत्वाच्च चतुरग्रा एव, शरीरप्रदेशापेक्षया त्वोघादेशेन सर्वजीवशरीरप्रदेशानामयुगपञ्चातुर्विध्यमनन्तत्वेऽपि तेषां सङ्घातभेदभावेनानवस्थितत्वात्, 'विहाणादेसेणं कडजुम्मावी'त्यादि, विधानादेशेनैकैकजीवशरीरस्य प्रदेशगणनायांयुगपच्चातुर्विध्यंभवति, यतः कस्यापिजीवशरीरस्य कृतयुग्मप्रदेशता कस्यापि त्र्योजप्रदेशतेत्येवमादीति॥ अथ क्षेत्रतो जीवादि तथैवाह
__मू. (८८३)'जीवेणंभंते! किं कडजुम्मपएसोगाढेपुच्छा, गोयमा! सियकडजुम्मपएसोगाढे जाव सिय कलिओगपएसोगाढे, एवं जाव सिद्धे।
जीवाणं भंते! किं कडजुम्मपएसोगाढा पुच्छा, गोयमा! ओघादेसेणंकडजुम्मपएसोगाढा नो तेयोग० नोदावर० नो कलियोग०, विहाणादेसेणंकडजुम्मपएसोगाढाविजाव कलियोगपएसोगाढावि।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org