________________
३२८
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २४/-19/८४१ पंच समुग्धाया आदिल्ला ठिती अनुबंधो यजहन्नेणं मासपुहत्तं उक्कोसेणविमासपुहुत्तंसेसंतं चेव जावभावादेसोत्ति, कालादेसेणंजहन्नेणंदसवाससहस्साई मासपुहुत्तमब्भहियाइंउक्कोसेणंचत्तारि सागरोवमाइंचउहिं मासपुहुत्तेहिं अब्भहियाइएवतियं जाव करेज्जा ४।।
सोचेवजहन्नकालद्वितीएसुउववन्नो एस चेव वत्तव्वया चउत्थगमगसरिसा नेयव्वा नवरं कालादेसेणं जहन्नेणं दसवाससहस्साई मासपुहुत्तमब्भहियाइं उक्कोसेणं चत्तालीसं वाससहस्साई चउहिं मासपुहत्तेहिं अमहियाई एवतियं जाव करेजा ५।
सोचेव उक्कोसकालद्वितीएसुउववन्नोएसचेवगमगोनवरंकालादेसेणंजहन्नेणंसागरोवमं मासपुहुत्तमब्भहियं उक्कोसेणंचत्तारि सागरोवमाइंचउहिं मासपुहुत्तेहिं अब्भहियाइएवइयंजाव करेज्जा ६ । सो चेव अप्पणा उक्कोसकालद्वितीओ जाओ सो चेव पढमगमओ नेयव्वो नवरं सरीरोगाहणाजहन्नेणंपंचघनुसयाइं उक्कोसेणविपंचघणुसयाइंठितीजहन्नेणंपुव्वकोडीउक्कोसेणवि पुव्वकोडी एवं अनुबंधोवि, कालादेसेणं जहन्नेणं पुव्वकोडी दसहिं वाससहस्सेहिं अब्भहिया उक्कोसेणं चत्तारि सागरोवमाइंचउहिं पुव्वकोडीहिं अब्भहियाइं एवतियं कालं जाव करेजा ७।
सोचेवजहन्नकालहितीएसुउववन्नो सच्चेव सत्तमगमगवत्तव्वया नवरंकालादेसेणंजहन्नेणं पुव्वकोडीदसहिं वाससहस्सेहिं अमहियाउक्कोसेणंचत्तारिपुव्वकोडीओचत्तालीसाए वाससहस्सेहिं अमहियाओ एवतियं कालं जाव करेजा ८ । सो चेव उक्कोसकालद्वितीएसु उववन्नो सा चेव सत्तमगमगवत्तव्वया नवरं कालादेसेणं जहन्नेणं सागरोवमं पुव्वकोडीए अब्भहियं उक्कोसेणं चत्तारि सागरोवमाइं चउहि पुव्वकोडीहिं अब्महियाइं एवतियं कालं जाव करेज्जा ९॥
वृ. 'उक्कोसेणंसंखेजा उववजंति'त्तिगर्भजमनुष्याणां सदैवसङ्ख्यातानामेवास्तित्वादिति, 'नवरंचत्तारिनाणाईति अवध्यादौ प्रतिपतिते सति केषाञ्चिन्नारकेषूत्पत्तेः, आहचचूर्णिकारः'ओहिनाणमनपज्जवआहारयसरीराणिलभ्रूणं परिसाडित्ताउववजंति'त्ति, जहन्नेणंमासपुहत्तंति, इदमुक्तं भवति-मासद्वयान्तर्वायुनरो नरकं न याति 'दसवाससहस्साइंतिजघन्यं नारकायुः 'मासपुहुत्तममहियाईतिइहमासपृथक्त्वंजघन्यं नरकयायिमनुष्यायुः ‘चत्तारि सागरोवमाइंति उत्कृष्टंरलप्रभानारकभवचतुष्कायुः ‘चउहिंपुब्बकोडीहिंअमहियाई'ति, इहचतनःपूर्वकोट्यो नरकयायिमनुष्यभवचतुष्कोत्कृष्टायुः सम्बन्धिन्यः, अनेन चेदमुक्तं-मनुष्यो भूत्वा चतुर एव वारानेकस्यांपृथिव्यां नारकोजायतेपुनश्चतिर्यगेवभवतीति, जघन्यकालस्थितिकऔधिकेष्वित्यत्र चतुर्थे गमे 'इमाइं पंचनाणत्ताई'इत्यादि शरीवागाहनेन जघन्येतराभ्यामङ्गुलपृथक्त्वं, प्रथमगमे तु सा जघन्यतोऽङ्गुलपृथक्त्वमुत्कृष्टतस्तु पञ्च धनुःशतानीति १ ।
तथेह त्रीणि ज्ञानानि त्रीण्यज्ञानानि भजनया जघन्यस्थितिकस्येषामेव भावात्, पूर्वं च चत्वारिज्ञानान्युक्तानीति २ तथेहाद्याः पञ्चसमुद्घाताः जघन्यस्थितिकस्याहारकसमुद्घातस्यापि सम्भवात्तथेह स्थितिरनुबन्धश्चजघन्यतउत्कृष्टतश्च मासपृथक्त्वंप्राक्चस्थित्यनुबन्धो जघन्यतो मासपृथ्कित्वमुत्कृष्टतस्तु पूर्व कोट्यभिहितेति, शेषगमास्तु स्वयमभ्यूह्याः।।
मू. (८४२) पज्जत्तसंखेज्जवासाउयसन्निमणुस्से णं भंते ! जे भविए सक्करप्पभए पुढवीए नेरइएसुजाव उववजित्तए से णं भंते ! केवति जाव उववजेजा?, गोयमा! जहन्नेणं सागरोवमहितीएसु उक्कोसेणं तिसागरोवमट्टितीएसु उववजेजा।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org