________________
३०६
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) २०/-/१०/८०३ पुढविक्काइया जहा जीवा, एवं जाव मणुस्सा, वाणमं० जोइसि० वेमा० जहा नेरइया ।
वृ. 'जीवाण'मित्यादि, 'सोवक्कमाउय'त्तिउपक्रमणमुपक्रमः-अप्राप्तकालस्यायुषोनिर्जरणं तेन सह यत्तत्सोपक्रमं तदेवंविधमायुर्येषां ते तथा तद्विपरीतास्तु निरुपक्रमायुषः, इह गाथे॥१॥ "देवा नेरइयाविय असंखवासाउया य तिरिमणुया।
उत्तमपुरिसा यतहा चरिमसरीरा निरुवकमा॥ ॥२॥ सेसा संसारत्था हवेज सोवक्कमाउ इयरे य ।
सोवक्कमनिरुवक्कमभेओ भणिओ समासेणं॥
. -उपक्रमाधिकारादेवेदमाहमू. (८०४) नेरइयाणंभंते! किंआओवक्कमेणंउववजंतिपरोवक्कमेणंउवव० निरुवक्कमेणं उववजंति ?, गोयमा ! आओवक्कमेणवि उवव० परोवक्कमेणवि उववजंति निरुवक्कमेणवि उववजंति एवं जाव वेमाणियाणं।
__नेरइयाणंभंते ! किंआओवक्कमेणं उववति परोवक्कमेणं उव० निरुवक्कमेणं उववद॒ति गोयमा! नो आओवक्कमेणं उब्वटुंति नो परोवक्कमेणं उवव० निरुवक्कमेणं उब्वटंति, एवं जाव थणियकुमारा, पुढविकाइया जाव मणुस्सा तिसु उव्व०, सेसा जहा नेरइ० नवरं जोइसियवेमाणिया चयंति।
. नेरइयाणं भंते ! किं आइडीए उवव० परिडीएउवव०?, गोयमा! आइडीएउवव० नो परिडीए उव० एवं जाव वेमाणियाणं । नेरइयाणं भंते ! किंआइडीए उववट्टइ परिडीए उववट्टइ गोयमा ! आइडीए उव्व० नो परिडीए उव० एवं जाव वेमाणि०, नवरं जोइसियवेमाणिक चयंतीति अभिलावो।
नेर० भंते ! किं आयकम्मुणा उववनंति ? गो० ! आयकम्मुणा उवव० परकम्मुणा उवव० ? गो! आयकम्मुणा उवव० नोपरकम्मुणाउवव० एवंजाववेमाणि०, एवंउव्वट्टणादंडओवि।
नेरइया णं भंते ! किं आयप्पओगेणं उववज्जइ परप्पओगेणं उवव०?, गोयमा ! आयप्पओगेणं उव० नो परप्पयोगेणं उ० एवं जाव वेमाणि०, एवं उव्वट्टणादंडओवि।
वृ. 'नेरइए'इत्यादि, 'आओवक्कमेणं उववनंति'त्ति आत्मना-स्वयमेवायुष उपक्रम आत्मोपक्रमस्तेन मृत्वेति शेषः उत्पद्यन्ते नारकाः यथा श्रेणिकः, 'परोपक्रमेण' परकृतमरणेन यथा कूणिकः, 'निरुपक्रमेण' उपक्रमणाभावेन यथा कालशौकरिकः यतःसोपक्रमायुष्का इतरे च तत्रोत्पद्यन्त इति उत्पादोद्वर्तनाऽधिकारादिदमाह । 'नेरइए'इत्यादि। ___'आइटीए'त्ति नेश्वरादिप्रभावेणेत्यर्थः 'आयकम्मुण'त्ति आत्मकृतकर्मणा-ज्ञानावरणादिना 'आयप्पओगेणं ति आत्मव्यापारेण ॥ उत्पादिधिकारादिदमाह
मू. (८०५) नेरइया णं भंते ! किं कतिसंचिया अकतिसंचिया अव्वत्तगसंचिया? गोयमा! नेरइया कतिसंचियावि अकतिसंचियावि अव्वत्तगसंचियावि, से केण० जाव अव्वत्तगसंचया?, गोयमा ! जे णं नेरइया संखेज्जएणं पवेसणएणं पविसंतति ते णं नेरइया कतिसंचिया जेणं नेरइया असंखेज्जएणं पवेसएणं पविसंति ते णं नेरइया अकतिसंचिया।
जे णं नेरइया एक्कएणं पवेसएणं पविसंति ते णं नेरइया अव्वत्तगसंचिया, से तेणटेणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org