________________
शतकं-१८, वर्ग:-, उद्देशकः-७
२५९ वट्टति केवलीणं आसायणाए वट्टति केलिपन्नत्तस्स धम्मस्स आसायणाए वट्टति तं सुटु णं तुम मढुया! ते अन्नउ० एवं वयासी__ -साहू णं तुम महुया ! जाव एवं वयासी, तए णं महुए समणोवासए समणेणं भग० महा० एवं वु० समाणे हट्ट तुडे समणं भ० महावीरं वं० न०२ नच्चासन्ने जाव पञ्जुवासइ, तएणं सम० भ० म० महुयस्स समणोवासगस्स तीसे यजाव परिसा पडिगया, तए णं महु० समणस्स भ० म० जाव निसम्म हट्टतुट्ठ पसिणाई वागरणाइंपुच्छति प०२ अट्ठाइं परियातिइ २ उठा उठे० २ समणं भगवं महा०व० नमं०२ जाव पडिगए।
भंतेत्ति भगवं गोयमे समणे भगवं महा० वं० नमं० २ एवं वयासी-पभूणं भंते ! महुए समणोवासए देवाणुप्पियाणं अंतियं जाव पव्वइत्तए?, नो तिणढे समढे, एवं जहेव संखे तहेव अरुणाभेजाव अंतं काहिति ॥
वृ. 'तेण'मित्यादि, ‘एवं जहा सत्तमसए' इत्यादिना यत्सूचितं तस्यार्थतो लेशो दर्श्यते-कालोदायिसेलोदायिसेवालोदायिप्रभृतिकानामन्ययूथिकानामेकत्र संहितानां मिथः कथासंलापः समुत्पन्नो यदुत महावीरः पञ्चास्तिकायान् धर्मास्तिकायादीन प्रज्ञापयति, तत्रच धर्माधर्माकाशपुद्गलास्तिकायानचेतनान् जीवास्तिकायं च सचेतनं तथा धर्माधाकाशजीवास्तिकायानरूपिणः पुद्गलास्तिकायंच रूपिणं प्रज्ञापयतीति से कहमेयं मन्ने एवं ति अथ कथमेतद्-धर्मास्तिकायादि वस्तु मन्ये इति वितऊर्थः ‘एवं' सचेतनाचेतनादिरूपेण, अदृश्यमानत्वेनासम्भवात्तस्येति हृदयम् ।
'अविउप्पकडे'त्ति अपिशब्दः संभावनार्थ उद्-प्राबल्येन च प्रकृता-प्रस्तुता प्रकटा वा उत्प्रकृतोत्प्रकटा वा अथवा अविद्वद्भिः-अजानद्भिः प्रकृता-कृता प्रस्तुता वा अविद्वत्प्रकृता, 'जइ कजं कज्जइजाणामो पासामो'त्ति यदि तैर्धर्मास्तिकायादिभि:कार्यं स्वकीयं क्रियते ततदा तेन कार्येण तान्जानीमः पश्यामश्चावगच्छाम इत्यर्थ घूमेनाग्निमिव, अथ कार्यं तैर्न क्रियते तदा नजानीमो न पश्यामश्च, अयमभिप्रायः-कार्यादिलिङ्गद्वारेणैवागिशामतीन्द्रियपदार्थावगमो भवति, नच धर्मास्तिकायादीनामस्मत्प्रतीतंकिञ्चित् कार्यादिलिङ्ग दृश्यतइतितदभावात्तनजानीम एव वयमिति। ___ अथमद्रुकं धर्मास्तिकायाद्यपरिज्ञानाभ्युपगमवन्तमुपालम्भयितुंयत्ते प्राहुस्तदाह-'केस ण'मित्यादि, क एष त्वं मद्रुक ! श्रमणोपासकानां मध्ये भवसि यत्स्वमेतमर्थं श्रमणोपासकज्ञेयं धर्मास्तिकायाद्यस्तित्वलक्षणं न जानासि न पश्यसि ?, न कश्चिदित्यर्थः॥
___ अथैवमुपालब्धः सनसौ यत्तैरदृश्यमानत्वेनधर्मास्तिकायाद्यसम्भव इत्युक्तं तद्विघटनेन तान् प्रतिहन्तुमिदमाह-'अत्थिण मित्यादि, 'घाणसहगय'त्तिघ्रायत इतिघ्राणो-गन्धगुणस्तेन सहगताःतत्सहचरितास्तद्वन्तो घ्राणसहगताः अरणिसहगए'त्तिअरणि–अग्र्थं निर्मन्थनीयकाष्ठं तेन सहगतोयः सतथातं 'सुटुंणंमडुया! तुम'तिसुष्टुत्वं हे मद्दुका! येन त्वयाऽस्तिकायानजानता न जानीम इत्युक्तम्, अन्यथा अजानन्नपि यदि जानीम इत्यभणिष्यस्तदाऽर्हदादीनामत्याशातनाकारकोऽभविष्यस्त्वमिति।
पूर्वं महुकश्रमणोपासकोऽरुणाभे विमाने देवत्वोनोत्पत्स्यत इत्युक्तम्, अथ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org