________________
२०८
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) १६/-/४/६७२ कोसंबगंडियं सुकंजडिलं गंठिल्लं चिक्कणं वाइद्धं अपत्तियं मुंडेण परसुणा अवक्कमेजा।
तएणं से पुरिसे महंताई २ सद्दाइं करेइनो महंताई २ दलाइं अवद्दालेइ, एवामेव गोयमा नेरइयाणं पावाई कम्माइं गाढीकयाई चिक्कणीकयाइएवं जहा छट्ठसएजाव नो महापज्जवसाणा भवंति, से जहानामए-केई पुरिसे अहिकरणिं आउडेमाणेमहया जाव नोमहापञ्जवसाणा भवंति
सेजहानामए-केई पुरिसेतरुणेबलबंजावमेहावी निउणसिप्पोवगए एगंमहंसामलिगंडियं उल्लं अजडिलं अगंठिल्लं अचिक्कणं अवाइद्धं सपत्तियं तिखेण परसुणा अक्कमेज्जा ।
तए णं से णं परिसे नो महंताइं२ सदाइंकरेति महंताइं२ दलाइं अवबालेति, एवामेव गोयमा! समणाणं निग्गंथाणं अहाबादराइंकम्माइंसिढिलीकयाइंनिट्ठियाइंकयाइंजाव खिप्पामेव परिविद्धत्थाइंभवंति जावतियंतावतियं जाव महापजवसाणा भवंति। .
से जहा वा केइ पुरिसे सुक्कतणहत्थगं जायतेयंसि परिखवेज्जा एवं जहा छट्ठसए तहा अयोकवल्लेविजाव महाप० भवंति, सेतेणटेणं गोयमा! एवंवुच्चइजावतियंअन्नइलायएसमणे निग्गंथे कम्मं नि० चेव जाव वासकोडाकोडीए वा नो खवयंति।
सेवं भंते ! सेवं भंते ! जाव विहरइ ॥
वृ. 'रायगिहे' इत्यादि, अन्नगिलायते'त्तिअन्नं विना ग्लायति-ग्लानो भवतीत्यन्नग्लायकः प्रत्यंग्रकूरादिनिष्पत्तिं यावद् बुभुक्षातुरतयाप्रतीक्षितुशकुवन्यः पर्युषितकूरादिप्रांतरेव भुङ्को कूरगड्डुकप्राय इत्यर्थ, चूर्णिकारेण तु निस्पृहत्वात् ‘सीयकूरभोई अंतपंताहारो'त्ति व्याख्यातं, अथ कथमिदं प्रत्याय्यं यदुत नारको महाकष्टापन्नो महताऽपि कालेन तावत्कर्म न क्षपयति यावत्साधुरल्पकष्टापन्नोऽल्पकालेनेति?, उच्यते, दृष्टान्ततः, स चायं_ 'से जहानामए केइ पुरिसे'त्ति यथेति दृष्टान्ते नाम-सम्भावने ए इत्यलङ्कारे 'से'त्ति स कश्चित्पुरुषः 'जुन्ने'त्ति जीर्ण-हानिगतदेहः, स च कारणवशादवृद्धभावेऽपि स्यादत आह'जहारजज्जरियदेहे'त्ति व्यक्तं, अत एव 'सिढिल (त्त)तयालितरंगसंपिणद्धगत्ते'त्तिशिथिलतया त्वचायलीरङ्गैश्च संपिनद्धं-परिगतं गात्रं-देहो यस्य स तथा “पविरलपरिसडियदंतसेढि'त्ति प्रविरलाः-केचित् क्वचिच्च परिशटितादंता यस्यां सा तथाविधा श्रेणिर्दन्तानामेव यस्य स तथा
'आउरे'त्ति आतुरः-दुःस्थः 'झुझिए'त्ति बुभुक्षितः झुरित इति टीकाकारः 'दुब्बले'त्ति बलहीनः 'किलंते'त्ति मनःक्लमं गतः, एवंरूपो हि पुरुषश्छेदनेऽसमर्थो भवतीत्येवं विशेषितः, 'कोसंबगंडियंति 'कोसंब'त्ति वृक्षविशेषस्तस्य गण्डिकाःखण्डविशेषस्तां 'जडिलं'तिजटावतीं वलितोद्वलितामिति वृद्धाः ‘गंठिल्लं'ति ग्रन्थिमतीं 'चिक्कणं'ति श्लक्ष्णस्कन्धनिष्पन्नां ‘वाइद्ध'न्ति व्यादिग्धां-विशिष्टद्रव्योपदिग्धांवक्रमिति वृद्धाः 'अपत्तियतिअपात्रिकाम्-अविद्यमानाधाराम्, एवम्भूताच गण्डिकादुश्छेद्या भवतीत्येवं विशेषिता, तथा परशुरपि मुण्ड:-अच्छेदको भवतीति मुण्ड इति विशेषितः, शेषं तूद्देशकान्तं यावत् षष्ठशत- वद्वयाख्येयमिति ॥
शतकं-१६ उद्देशकः-४ समाप्तः
-शतकं-१६ उद्देशकः-५:वृ. चतुर्थोद्देशके नारकाणां कर्मनिर्जरणशक्तिस्वरूपमुक्तं, पञ्चमे तु देवस्यागमनादिशक्तिस्वरूपमुच्यते इत्येवंसम्बद्धस्यास्येदमादिसूत्रम्
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org