________________
शतकं-१३, वर्गः-, उद्देशकः-४
१०७ तिरियलोगस्समझे अट्ठपएसिए रुयए पन्नत्ते, जओ णंइमाओ दस दिसाओ पवहंति, तंजहापुरच्छिमा पुरच्छिमदाहिणा एवं जहा दसमसए नामधेअंति।
वृ. लोकमध्यद्वारे 'चउत्थीए पंकप्पभाए'इत्यादि, रुचकस्याधो नवयोजनशतान्यतिक्रम्याधोलोको भवति लोकान्तं यावत्, सच सातिरेकाः सप्त रज्जवस्तन्मध्यभागःचतुर्थ्याः पञ्चम्याश्च पृथिव्या यदवकाशान्तरं तस्य सातरेकमर्द्धमतिवाह्य भवतीति । तथा रुचकस्योपरि नवयोजनशतान्यतिक्रम्योर्द्धलोको व्यपदिश्यते लोकान्तमेव यावत्, स च सप्त रज्जवः किञ्चिन्यूनास्तस्य च मध्यभागप्रतिपादनायाह-'उप्पिं सणंकुमारमाहिंदाणं कप्पाण'मित्यादि।
तथा 'उवरिमहिहिलेसु खुड्डागपयरेसुत्ति लोकस्य वज्रमध्यत्वाद्रत्नप्रभाया रत्नकाण्डे सर्वक्षुल्लकंप्रतरद्वयमस्ति, तयोश्चोपरिमो यतआरभ्यलोकस्योपरिमुखावृद्धि हेहिल्लै'त्तिअधस्तनो यत आरभ्य लोकस्याधोमुखा वृद्धि तयोरुपरिमाधस्तनयोः 'खुड्डागपयरेसु'त्ति क्षुल्लकप्रतरयोः सर्वलघुप्रदेशप्रतरयोः । “एत्थ णं'ति प्रज्ञापकेनोपायतः प्रदर्श्यमाने तिर्यग्लोकमध्येऽष्टप्रदेशको रुचकः प्रज्ञप्तः, यश्च तिर्यग्लोकमध्ये प्रज्ञप्तः स सामर्थ्यात्तिर्यग्लोकायाममध्यं भवत्येवेति, किम्भूतोऽसावष्ट-प्रदेशिको रुचकः ? इत्याह-'जओ णं इमाओ' इत्यादि -
मू. (५७४) इंदा णं भंते ! दिसा किमादीया किंपवहा कतिपदेसादीया कतिपदेसुत्तरा कतिपदेसीया किंपज्जवसिया किंसंठिया पन्नत्ता?, गोयमा! इंदाणं दिसा रुयगादीयारुयगप्पवहा दुपएसादीया दुपएसुत्तरा लोगं पडुच्च असंखेज्जपएसिया अलोगं पडुच्च अनंतपएसिया लोगं पडुच्च साईया सपज्जवसिया अलोगंपडुच्च साईया अपज्जवसियालोगं पडुच्च मुरजसंठिया अलोगं पडुच्च सगडुद्धिसंठिया पन्नत्ता।
अग्गेयी णं भंते ! दिसी किमादीया किंपवहा कतिपएसादीया कतिपएसविच्छिन्ना कतिपएसीया किंपज्जवसिया किंसंठिया पन्नत्ता?, गोयमा! अग्गेयीणंदिसा रुयगादीयारुयगप्पवहा एगपएसादीया एगपएसविच्छिन्ना अनुत्तरा लोगं पडुच्च असंखेज्जपएसीया अलोगं पडुच्च अनंतपएसीया लोगं पडुच्च साइया सपज्जव० अलोगं पडुच्च साइया अपज्जवसिया छिन्नमुत्तावलिसंठिया पन्नत्ता।
जमा जहा इंदा, नेरइया जहा अग्गेयी, एवं जहा इंदा तहा दिसाओ चत्तारि जहा अग्गेई तहा चत्तारिवि विदिसाओ।
विमला णं भंते! दिसा किमादीया०?, पुच्छा जहा अग्गेयीए, गोयमा! विमलाणं दिसा रुयगादीया रुयगप्पवहा चउप्पएसादीया दुपएसविच्छिन्ना अनुत्तरा लोगंपडुच्च सेसंजहाअग्गेयीए नवरं रुयगसंठिया पन्नत्ता एवं तमावि।
वृ. दिगविदिक्प्रवहद्वारे 'किमाइय'त्तिक आदि:-प्रथमो यस्याः सा किमादिका आदिश्च विवक्षया विपर्ययेणापि स्यादित्यत आह-'किंपवह'त्ति प्रवहति-प्रवर्तते अस्मादितिप्रवहः कः प्रवहो यस्याः सा तथा 'कतिपएसाइय'त्ति कति प्रदेशा आदिर्यस्याः सा कतिप्रदेशादिका 'कतिपएसुत्तर'त्ति कतिप्रदेशा उत्तरे-वृद्धौ यस्याः सा।
__तथा 'लोकं पडुच्चमुरजसंठिय'ति लोकान्तस्य परिमण्डलाकारत्वेन मुरजसंस्थानता दिशः स्यात्ततश्च लोकान्तं प्रतीत्य मुरजसंस्थितेत्युक्तं, एतस्य च पूर्वां दिशमाश्रित्य चूर्णिकारकृतेयं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org