________________
शतकं - १०, वर्ग:-, उद्देशक: ५
पभू णं भंते! सक्के देविंदे देवराया सोहम्मे कप्पे सोहम्मवडेंसए विमाणे सभाए सुहम्माए सक्कसि सीहासणंसि तुडिएणं सद्धिं सेसं जहा चमरस्स, नवरं परियारो जहा मोउद्देसए ।
सक्कस्स णं देविंदस्स देवरन्नो सोमस्स महारन्नो कति अग्गमहिसीओ ?, पुच्छा, अजो ! चत्तारि अग्गमहिसी पन्नत्ता, तंजहा - रोहिणी मदणा चित्ता सोमा, तत्थ णं एगमेगा सेसं जहा चमरलोगपालाणं, नवरं सयंपभे विमाणे सभाए सुहम्माए सोमंसि सीहासणंसि, सेसं तं चेव, एवं जाव वेसमणस्स, नवरं विमाणाइं जहा तइयसए ।
ईसाणस्स णं भंते! पुच्छा, अज्जो ! अट्ठ अग्गमहिसी पन्नत्ता, तंजहा - कण्हा कण्हराई रामा रामरक्खिया वसू वसुगुत्ता वसुमित्ता वसुंधरा, तत्थ णं एगमेगाए०, सेसं जहा सक्कस्स । ईसाणस्स णं भंते! देविंदस्स सोमस्स महारन्नो कति अग्गमहिसीओ ?, पुच्छा, अजो ! चत्तारि अग्गमहिसी पन्नत्ता, तंजहा - पुढवी रायी रयणी विजू, तत्थ णं०, सेसं जहा सक्कस्स लोगपालाणं, एवं भंतेत्ति जाव विहरइ ॥
वृ. 'तेण' मित्यादि, 'से तं तुडिए' त्ति तुडिकं नाम वर्गः, 'वइरामएसु' त्ति वज्रमयेषु 'गोलवहसमुग्गएसु' त्ति गोलकाकारा वृत्तसमुद्रकाः गोलवृत्तसमुद्गकास्तेषु 'जिणसकहाओ त्ति 'जिनसक्थीनि' जिनास्थीनि 'अच्चणिजाओ' त्ति चन्दनादिना 'वंदणिज्जाओ 'त्ति स्तुतिभिः ‘नमंसणिज्जाओ’ प्रणामतः ‘पूयणिज्जाओ' पुष्पैः 'सक्कारणिज्जाओ' वस्त्रादिभिः 'सम्माणणिज्जाओ' प्रतिपत्तिविशेषः कल्याणमित्यादिबुद्धया 'पजुवासणिज्जाओ' त्ति, 'महयाहय' इह यावत्करणादिदं द्देश्यं -'नट्टगीयवाइयतंतीतलतालतुडियधणमुइंगपडुप्पवाइयरवेणं दिव्वाइं भोगभोगाई' ति तत्र च महता- वृहता अहतानि --अच्छिन्नानि आख्यानकप्रतिबद्धानि वा यानि नाट्यगीतवादितानि तेषां तन्त्रीलतालानां च 'तुडिय'त्ति सेषतूर्याणां च धनमृदङ्गस्य च - मेघसमानध्वनिमर्द्दलस्य पटुना पुरुषेण प्रवादितस्य यो रवः स तथा तेन प्रभुर्भोगान् भुञ्जानो विहर्त्तुमित्युक्तं ।
तत्रैव विशेषमाह - 'केवलं परयारिड्डीए'त्ति 'केवलं' नवरं परिवारः - परिचारणा स चेह स्त्रीशब्दश्रवणरूपसंदर्शनादिरूपः स एव ऋद्धि-सम्पत् परिवारर्द्धिस्तया परिवारद्वर्या वा कलत्रादिपरिजनपरिचारणामात्रेणेत्यर्थः 'नो चेव णं मेहुणवत्तियं'ति नैव च मैथुनप्रत्ययं यथा भवति एवं भोगभोगान् भुञ्जानो विहर्त्तु प्रभुरिति प्रकृतमिति ।
'परियारो जहा मोउद्देस' त्ति तृतीयशतस्य प्रथमोद्देशके इत्यर्थः 'सओ परिवारो' त्ति धरणस्य स्वकः परिवारो वाच्यः, स चैवं - 'छहिं सामाणियसाहस्सीहिं तायत्तीसाए तायत्तीसएहिं अन्नेहिय वहूहिं नागकुमारेहिं देवेहि य देवीहिय सद्धिं संपरिवुडे' त्ति 'एवं जहा जीवाभिगमे' इत्यादि अनेन च यत्सूचितं तदिदं - 'तत्थ णं एगमेगाए देवीए चत्तारि २ देविसाहस्सीओ परिवारो पन्नत्तो, पहूणं ताओ एगमेगा देवी अन्नाई चत्तारि २ देवीसहस्साइं परिवारं विउव्वित्तए, एवामेव सपुव्वावरेणं सोलस देविसाहस्सीओ पन्नत्ताओ' इति 'सेत्तं तुडिय' मित्यादीति, 'एवं अट्ठासीतिएवि महागहाणं भाणियव्यं'ति, तत्र द्वयोर्वक्तव्यतोक्तैव शेषाणां तु लोहिताक्षशनैश्चराघुणिकप्राघुणिककणककणकणादीनां सा वाच्येति । 'विमाणाइं जहा तइयसए' त्ति तत्र सोमस्योक्तमेव यमवरुणवैश्रमणानां तु क्रमेण वरसिट्ठे सयंजले वग्गुत्ति विमाणा 'जहा चउत्थसए' त्तिक्रमेण च तानीशानलोकपालानामिमानि- 'सुमणे सव्वओभद्दे वग्गू सुवग्गू' इति ॥
शतकं - १० उद्देशकः-५ समाप्तः
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
५४१
www.jainelibrary.org