________________
शतकं-१०, वर्गः:, उद्देशकः-२
५३३ चोदयमुपनीतस्य वेद्यस्यानुभवात्, द्विविधामपि पञ्चेन्द्रियतिर्यञ्चो मनुष्याश्च शेषास्त्वीपक्रमिकीमेवेति, तथा 'दुविहा वेयणा-निदायअनिदाय' निदा-चित्तवती विपरीता त्वनिदेति,सज्ञिनोद्विविधामसज्ञिनस्त्वनिदामेवेति । -इह च प्रज्ञापनायां द्वारगाथाऽस्ति, सा चेयं॥१॥ “सीया य दव्व सारीरसाय तह वेयणा हवइ दुक्खा ।
अब्भुवगमुवक्किमया निदा य अनिदा य नायव्वा ॥" अस्याश्च पूर्वार्धोक्तान्येव द्वाराण्यधिकृतवाचनायां सूचितानि यतस्तत्राप्युक्तं निदाय अनिदा य वज्जति ॥ वेदनाप्रस्तावाद्वेदनाहेतुभूतां प्रतिमां निरूपयन्नाह
मू. (४८०) मासियन्नं भंते ! भिक्खुपडिमं पडिवनस्स अनगारस्स निचचं वोसढे काये चियत्तेदेहे, एवंमासिया भिक्खुपडिमा निरवसेसा भाणियब्वा (जावदसाहि) जाव आराहिया भवइ ।
वृ. 'मासियन्न'मित्यादि, मासः परिमाणंयस्याः सामासिकी तां 'भिक्षुप्रतिमां' साधुप्रतिज्ञाविशेष 'वोसढेकाए'त्ति व्युत्सृष्टे स्नानादिपरिकर्मवर्जनात् 'चियत्ते देहे'त्ति त्यक्ते वधवन्धाधवारणात्, अथवा 'चियत्ते' संमते प्रीतिविषये धर्मसाधनेषु प्रधानत्वाद्देहस्येति “एवं मासिया भिक्खुपडिमा इत्यादि ।अनेनचयदतिदिष्टंतदिदं-'जे केइपरीसहोवसग्गा उप्पज्जति, तंजहा-दिव्वा वा माणुसा वा तिरिक्खजोणिया वा ते उप्पन्ने सम्मं सहइखमइ तितिक्खइअहयासेई त्यादि, तत्र सहते स्थानाविचलनतः क्षमते क्रोधाभावात्, तितिक्षते दैन्याभावात् क्रमेण वा मनःप्रभृतिभि, किमुक्तं भवति?-अधिसहत इति।
मू. (४८१) भिक्खु य अन्नयरं अकिच्चट्ठाणं पडिसेवित्ता से णं तस्स ठाणस्स अनालोइयपडिक्ते कालं करेइ नत्थि तस्स आराहणा, सेणं तस्स ठाणस्स आलोइयपडिकते कालं करेइ अस्थि तस्स आराहणा, भिक्खूय अन्नयरं अकिच्चठाणं पडिसेवित्ता तस्स णं एवं भवइ पच्छावि णं अहं चरमकालसमयंसि एयस्स ठाणस्स आलोएस्सामिजाव पडिवजिस्सामि।
सेणं तस्स ठाणस्स अनालोइयपडिकंते जाव नत्थितस्स आराहणा, सेणं तस्स ठाणस्स आलोइयपडिक्कते कालं करेइ अत्थितस्स अराहणा, भिक्खूय अन्नयरं अकिच्चट्ठाणं पडिसेवित्ता तस्स णं एवं भवइ।
जइताव समणोवासगावि कालमासे कालं किच्चा अन्नयरेसुदेवलोएसुदेवत्ताए उववत्तारो भवंति किमंगपुणअहं अन्नपन्नियदेवत्तणंपिनोलभिस्सामित्तिकट्ठसेणं तस्स ठाणस्सअनालोइयपडिक्कते कालं करेइ नत्थि तस्स आराहणा से णं तस्स ठाणस्स आलोइयपडिकते कालं करेइ अत्थि तस्स आराहणा। सेवं भंते ! सेवं भंतेत्ति।
वृ.आराहिया भवतीत्युक्तमथाराधनाः यथा न स्याद्यथा चस्यात्तद्दर्शयन्नाह-'भिक्खूय अन्नयरंअकिच्चट्ठाण मित्यादि, इह चशब्दश्चेदित्येतस्यार्थे वर्त्तते, सच भिक्षोरकृत्यस्थानासेनस्य प्रायेणासम्भवप्रदर्शनपरः, 'डिसेवित्त'त्ति अकृत्यस्थानं प्रतिषेविता भवतीति गम्यं, वाचनान्तरे त्वस्य स्थाने 'पडिसेविज त्तिदृश्यते, सेणं तिसभिःशु तस्स ठाणस्स'त्ति तत्स्थान्म् ‘अणपन्नियदेवत्तणंपिनो लभिस्सामि'त्ति अणपन्निका-व्यन्तरनिकायविशेषास्तत्सम्बन्धिदेवत्वमणपन्निकदेवत्वं तदपि नोपलप्य इति।
शतकं-१० उद्देशकः-२ समाप्तः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org