________________
शतकं-८, वर्गः-, उद्देशकः-१०
४४७ विराघयतीत्यर्थः,प्राप्तस्य तस्यापालनादप्राप्तेर्वा, 'सव्वाराहए'त्तिस-त्रिप्रकारमपिमोक्षमार्गमाराधयतीत्यर्थः, श्रुतशब्देन ज्ञानदर्शनयोः सगृहीतत्वात्, न हि मिथ्याष्टिर्विज्ञातधर्मा तत्त्वतो भवतीति, एतेन समुदितयोः शीलश्रुतयोः श्रेयस्त्वमुक्तमिति ‘सव्वाराहए'त्युक्तम् ।
अथाराधनामेव भेदत आह
मू. (४३१) कतिविहा णं भंते ! आराहणा पन्नत्ता ?, गोयमा ! तिविहा आराहणा पन्नत्ता, तंजहा-नाणाराहणा दंसणाराहणा चरित्ताराहणा।
नाणाराहणाणंभंते! कतिविहा पन्नत्ता?, गोयमा! तिविहा पन्नत्ता, तंजहा-उक्कोसिया मज्झिमा जहन्ना । दसणाराहणा णं भंते !०, एवं चेव तिविहावि । एवं चरित्ताराहणावि॥
जस्स णं भंते ! उक्कोसिया नाणाराहणा तस्स उक्कोसिया दंसणाराहणा जस्स उक्कोसिया दसणाराहणा तस्स उक्कोसिया नाणाराहणा?, गोयमा ! जस्स उक्कोसिया नाणाराहणा तस्स दसणाराहणा उक्कोसिया वा अजहन्नउक्कोसिया वा, जस्स पुण उक्कोसिया दंसणाराहणा तस्स नाणाराहणा उक्कोसा वा जहन्ना वा अजहन्नमनुक्कोसा वा।।
जस्स णं भंते ! उक्कोसिया नाणाराहणा तस्स उक्कोसिया चरित्ताराहणा जस्सुक्कोसिया चरित्ताराहणा तस्सुक्कोसिया नाणाराहणा, जहा उक्कोसिया नाणाराहणा यदंसणाराहणायभनिया तहा उक्कोसिया नाणाराहणा य चरित्ताराहणा य भानियव्वा ।
जस्स णं भंते ! उक्कोसिया दंसणाराहणा तस्सुक्कोसिया चरित्ताराहणा जस्सुक्कोसिया चरित्ताराहणा तस्सुक्कोसिया सणाराहणा?, गोयमा ! जस्स उक्कोसिया दंसणाराहणा तस्स चरित्ताराहणा उक्कोसा वा जहन्ना वा अजहन्नमणुक्कोसा वा जस्स पुण उक्कोसिया चरित्ताराहणा तस्स दंसणाराहणा नियमा उक्कोसा।
उक्कोसियं णं भंते ! नाणाराहणं आराहेत्ता कतिहिं भवग्गहणेहिं सिझंति जाव अंतं करेंति?, गोयमा! अत्थेगइए तेणेव भवग्गहरीणं सिझंति जाव अंतं करेंति अत्थेगतिए दोघेणं भवग्गहणेणं सिझंति जाव अंतं करेंति. अत्थेगतिए कप्पोवएसु वा कप्पातीएसु वा उववजंति, उक्कोसियं णं भंते ! दंसणाराहणं अराहेत्ता कतिहिं भवग्गहणेहिं एवं चेव, उक्कोसियन्नं भंते ! चरित्ताराहणं आराहेत्ता, एवं चेव, नवरं अत्थेगतिए कप्पातीयएसु उववजंति ।
__ मन्झिमियं णं भंते ! नाणाराहणं आराहेत्ता कतिहिं भवग्गहणेहिं सिझंति जाव अंतं करेंति?, गोयमा! अत्थेगतिए दोच्चेणं भवग्गहणेणं सिज्झइ जाव अंतं करेंति तच्चं पुणभवग्गहणं नाइक्कमइ, मज्झमियंणंभंते! दंसणाराहणं आराहेत्ता एवं चेव, एवं मज्झिमियंचरित्ताराहणंपि।
जहन्नियन्नंभंते ! नाणाराहणं आराहेत्ता कतिहिं भवग्गहणेहिं सिझंति जाव अंतं करेंति गोयमा! अत्थेगतिए तच्चेणं भवग्गहणेणं सिज्झइजाव अंतं करेइ सत्तट्ठभवग्गहणाइंपुण नाइक्कमइ ॥ एवं दंसणाराहणंपि, एवं चरित्ताराहणंपि ।
वृ. 'ऋतिविहा ण'मित्यादि, ‘आराहण'त्ति आराधना-निरतिचारतयाऽनुपालना, तत्र ज्ञानंपञ्चप्रा२९ श्रुतंवा तस्याराधना-कालाधुपचारकरणं दर्शन-सम्यक्त्वंतरयाराधना-निरशङ्कितयादितजारानुपालनं चारित्रं-सामाचिकादि तदाराधना-निरतिचारता, 'उक्कोसिय'त्ति उत्कर्षा ज्ञानाराधना वानल्यानुष्टानेषु प्रकृष्टप्रयत्नता 'मज्झिम'त्ति तेष्वेव मध्यमप्रयत्नता 'जहन्न'त्ति तज्वेवाल्पतमापचनता।
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org