________________
५०५
स्थानं-९,सुहुये'त्यादि, सुष्ठु हुतं-क्षिप्तं धृतादीति गम्यते यस्मिन् स सुहुतः स चासौ हुताशनश्च-वहिरिति सुहुतहुताशनस्तद्वत्तेजसा-ज्ञानरूपेण तपोरूपेण वा ज्वलन्-दीप्यमानः, मू. (८७३) कंसे संखे जीवे गगने वाते य सारए सलिले ।
पुक्खरपत्ते कुंभे विहगे खग्गे य भारंडे । वृ.अतिदिष्टपदानांसङ्ग्रहंगाथाभ्यामाह-'कंसे गाहा, कुंजर गाहा, 'कंसे'त्ति 'कंसपाईव मुक्ततोये' संखेत्ति संखेइव निरङ्गणे' रङ्गणं-रागाधुपरञ्जनं, तस्मान्निर्गत इत्यर्थः, 'जीवे'त्ति जीव इव अप्पडिहयगई' संयमे गतिः-प्रवृत्तिर्न हन्यते अस्य कथञ्चिदितिभावः, 'गगणे'त्ति 'गगनमिव निरालम्बणे' नकुलग्रामाद्यालम्बनइतिभावः, ‘वायेय'त्ति वायुरिव अप्पडिबद्धे' ग्रामादिष्वेकरात्रादिवसात् 'सारयसलिले'त्ति सारयसलिलं व सुद्धहियए' अकलुषमनस्त्वात्, ‘पुकखरपत्ते'त्ति 'पुक्खरपत्तंपिवनिरुवलेवे' प्रतीतं, 'कुम्मे'त्ति 'कुम्मोवगुत्तिदिए' कच्छपोहि कदाचिदवयवपञ्चकेन गुप्तो भवत्येवमसावपीन्द्रियपञ्चकेनेति, 'विहगे'त्ति विहग इव विप्पमुक्के' मुक्तपरिच्छदत्वादनियतवासाच्चेति, 'खग्गे य'त्ति 'खग्गिविसाणंव एगजाए' खङ्गः-आटव्यो जीवस्तस्य विषाणंश्रृङ्गं तदेकमेव भवति तद्वदेकजातः-एकभतो रागादिसहायवैकल्यादिति, 'भारुंडे'त्ति 'भारंडपक्खीव अप्पमत्ते' भारुण्डपक्षिणोः किलैकं शरीरं पृथग्ग्रीवं त्रिपादं च भवति, तौ चात्यन्तमप्रमत्ततयैव निहिं लभेते इति तेनोपमेति । मू. (८७४) कुजर वसहे सीहे नगराया चेव सागरमखोभे।
चंदे सूरे कणगे वसुंधर चेव सुहुयहुए। वृ. 'कुंजरे'त्ति कुंजरोइव सोंडीरे' हस्तीवशूरः कषायादिरिपून्प्रति, 'वसभे'त्ति वसभो इव जायथामे गौरिवोत्पन्नबलः, प्रतिज्ञातवस्तुभरनिर्वाहक इत्यर्थः, ‘सीहे'त्ति ‘सीहोइवदुद्धरिसे' परीषहादिभिरनभिभवनीय इत्यर्थः, नगरायाचेव'त्तिमंदरोइव अप्पकंपे' मेरुरिवानुकूलाधुपसगैरविचलितसत्त्वः, 'सागरमक्खोहि'त्तिमकारोऽलाक्षणिकः सागरवदक्षोभः सागराक्षोभइति सूत्रसूचा, सूत्रंच 'सागरोइव गंभीरे' हर्षशोकादिभिरक्षोभितत्वादिति, ‘चंदे'त्ति चंदे इव सोमलेसे' अनुपतापकारिपरिणामः, 'सूरे'त्ति सूरे इवदित्ततेए' दीप्ततेजा द्रव्यतः शरीरदीत्या भावतोज्ञानेन, 'कणगे'त्ति 'जच्चकणगंपिवजायरूवेजातं-लब्धं रूपं-स्वरूपंरागादिकुद्रव्यविरहायेन स तथा, 'वसुंधराचेव'त्ति 'वसुंधराइव सव्वफासविसहे' स्पर्शाः-शीतोष्णादयोऽनुकूलेतराः, 'सुहुयहुए'त्ति व्याख्यातमेवेति.।
मू. (८७५) नत्थिणं तस्स भगवंतस्स कत्थइ पडिबंधे भवइ, से य पडिबंधेचउव्विहे पं० तं० - अंडण वा पोयएइ वा उग्गहेइ वा पग्गहिएइ, वा जंणं जंणं दिसं इच्छइ तंणं तंणं दिसं अपडिबद्धे सुचिभूए लहुभूएअणप्पगंथेसंजमेणं अप्पाणंभावेमाणे विहरिस्सइ, तस्सणंभगवंतस्स अनुत्तरेणं नाणेणं अनुत्तरेणं दंसणेणं अनुवचरिएणं एवं आलएणं विहारेणं अज्जवे मद्दवे लाधवे खंती मुत्ती गुत्ती सच्च संजमतवगुणसुचरियसोवचियफलपरिनिव्वाणमग्गेणं अप्पाणंभावमाणस्स झाणंतरियाए वट्टमाणस्स अनंते अनुत्तरे निव्वाधाए जाव केवलवरनाणदसणे समुप्पञ्जिहिति।
तए णं से भगवं अरह जिणे भविस्सइ, केवली सव्वन्नू सव्वदरिसी सदेवमणुआसुरस्स लोगस्स परियागं जाणइ पासइ सव्वलोए सव्वजीवाणं आगइं गतिं ठियं चयणं उववायं तक्कं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org