________________
स्थानं-४, - उद्देशकः -४
३०१ ध्यस्वरूपत्वात्तथागम्भीरमगाधत्वात्पुनर्गम्भीरमुदकंगडुलत्वादिति, पुरुषस्तुउत्तानः अगम्भीरो बहिर्दर्शितमददैन्यादिजन्यविकृतकायवाक्वेष्टत्वादुत्तानहृदयस्तु दैन्यादियुक्तगुह्यधरणासमर्थचित्तदित्येकःअन्यउत्तानः कारणवशाद्दर्शितधिकृतचेष्टत्वात्गम्भीरहृदयस्तुस्वभावेनोत्तानहृदयविपरीतत्वात्तृतीयस्तुगम्भीरोदैन्यादिवत्वेऽपिकारणवशात्संवृताकारतयाउत्तानहृदयस्तथैव चतुर्थः प्रथमविपर्ययादिति।
तथा उत्तानं प्रतलत्वादुत्तानमवभासते स्थानविशेषात् तथोत्तानं तथैव गम्भीरम्अगाधमवभासतेसङ्कीर्णाश्रयत्वादिना तथा गम्भीरम् अगाधमुत्तानावभासितुविस्तीर्णस्थानाश्रयत्वादिना । तथागम्भीरम्-अगाधंगम्भीरावभासि तथाविधस्थानाश्रितत्वादिनैवेति, पुरुषस्तूत्तानःतुच्छ उत्तान एवावभासते प्रदर्शिततुच्छत्वविकारत्वाद् द्वितीयः संवृतत्वात् तृतीयः कारणतो दर्शितविकारत्वाच्चतुर्थः सुज्ञानः।तथाउदकसूत्रद्वयवदुदधिसूत्रद्वयमपि सदान्तिकमवसेयमिति, अथवा उत्तानःसगाधत्वादेक उदधिः-उदधिदेशः पूर्वं पश्चादपिउत्तान एव वेलायाबहिः समुद्रेष्वभावात् द्वितीयस्तूतानः पूर्वं पश्चाद् गम्भीरोवेलाऽऽगमेनागाधत्वात् तृतीयस्तुगम्भीरः पूर्वंपश्चात् वेलाविगमेनोत्तान उदधिः चतुर्थः सुज्ञानः ।
समुद्रप्रस्तावात्तत्तरकान् सूत्रद्वयेनाह
मू. (३८६) चत्तारितरगा पं० २०-समुदंतरामीतेगे समुदंतरइ समुदं तरामीतेगे गोप्पतं तरति गोप्पतं तरामीतेगे ४, १, चत्तारि तरगा पं० तं०-समुदं तरित्ता नाममेगे समुद्दे विसीतते समुदं तरेत्ता नाममेगे गोप्पते विसीतति गोपतितं ४, २
वृ.'चत्तारि तिरगे' त्यादिव्यक्तं, नवरंतरन्तीति तराःतएव तरकाः, समुद्र-समुद्रवहुस्तरं सर्वविरत्यादिकं कार्यं तरामि - करोमीत्येवमभ्युपगम्य तत्र समर्थत्वादेकः समुद्रं तरति-तदेव समर्थयतीत्येकः,अन्यस्तुतदभ्युपगम्यासमर्थत्वात् गोष्पदं-तत्कल्पंदेशविरत्यादिकमल्पतमंतरतिनिर्वाहयतीति, अन्यस्तु गोष्पदप्रायमभ्युपगम्य वीर्यातिरेकात् समुद्रप्रायमपि साधयतीति चतुर्थः प्रतीतः१।समुद्रप्रायं कार्यंतरीत्वा-निर्वाह्य समुद्रप्राये प्रयोजनान्तरे विषीदति-नतनिर्वाहयतीति विचित्रत्वात् क्षयोपशमस्येति, एवमन्ये त्रय इति २ ।
मू. (३८७) चत्तारि कुंभा पं० तं०-पुने नाममेगे पुग्ने पुन्ने नाममेगे तुच्छे तुच्छे नाममेगे तुच्छे, एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पं० तं०-पुन्ने नाममेगे पुन्ने ४, चत्तारि कुंभा पं० तं०-पुन्ने नाममेगे पुनोभासी पुने नाममेगे तुच्छोभासीतुच्छे नाममेगे पुत्रोभासीतुच्छे नाममेगे तुच्छोभासी, एवं चत्तारिपुरिसजाया पं० तं०-पुन्ने नाममेगे पुत्रोभासी ४,।
___ चत्तारि कुंभा पं० २०-पुन्ने नाममेगे पुनरुवे पुग्ने नाममेगे तुच्छरूवे ४, एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पं०, तं०-पुन्ने नामभेगे पुनरुवे ४, चत्तारि कुंभा पं० तं० - पुन्नेवि एगे पितढे पुग्नेवि एगे अवदले तुच्छेवि एगे पियढे तुच्छेवि एगे अवदले, एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पं० तं० - पुनेवि एगे पितढे ४,
तहेव चत्तारि कुंभा पं०२०-पुनेविएगे विस्संदति पुनेवि एगेनो विस्संदति तुच्छेवि एगे विस्संदति तुच्छेवि एगेन विस्संदइ, एवामेव चत्तारि पुरिसजाया पं०- पुन्नेवि एगे विस्संदति ४, तहेव चत्तारि कुंभापं० २० -भिन्ने जजरिएपरिस्साई अपरिस्साइ, एवामेव चउब्विहे चरिते पं०
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org