________________
स्थानं-४, - उद्देशकः-२
२३७
मूलगुणानुत्तरगुणान् वा दर्पतः कल्पेन वेतिसम्प्रकटप्रतिसेवीत्येकः, एवमन्यः प्रच्छन्नं प्रतिसेवत इति प्रच्छन्नप्रतिसेवी, अन्यस्तु प्रत्युत्पन्नेन-लब्धेन वस्त्रशिष्यादिना प्रत्युत्पन्नो वा-जातः सन् शिष्याचार्यादिरूपेण नन्दतियःसप्रत्युत्पन्नन्दी,अथवानन्दनंनन्दिः-आनन्दः, प्रत्युत्पन्नेननन्दिर्यस्य स प्रत्युत्पन्ननन्दिः, तथा प्राघूर्णकशिष्यादीनामात्मनो वा निःसरणेन-गच्छादेर्निर्गमेन नन्दति यो नन्दिा यस्य स तथा, पाठान्तरे तु प्रत्युत्पन्नं-यथालब्धं सेवते-भजते नानुचितं विवेचयतीति प्रत्युत्पन्नसेवीति।
'जइत्त'त्तिजेत्रीजयतिरिपुबलमेकानपराजेत्री-न पराजयते-रिपुबलान भज्यते द्वितीया तु पराजेत्री-परेभ्यो भङ्गभाक्, अत एव नोजेत्रीति, तृतीया कारणवशादुभयस्वभावेति, चतुर्थी त्वविजिगीषुत्वादनुभयरूपेति, पुरुषः-साधुसजेतापरीषहाणांनतेभ्यः पराजेता-उद्विजते इत्यर्थो महावीरवदित्येको, द्वितीयः कण्डरीकवत्, तृतीयस्तु कदाचिज्जेता कदाचित्कर्मवशात् पराजेता शैलकराजर्षिवत्, चतुर्थस्त्वनुत्पन्नपरीषहः । जित्वा एकदा रिपुबलं पुनरपि जयतीत्येका अन्या जित्वा पराजयते-भज्यतेअन्या पराजित्य-परिभज्य पुनर्जयतिचतुर्थीतु पराजित्य-परिभज्यैकदा पुनः पराजयते, पुरुषस्तु परीषहादिष्वेवं चिन्तनीय इति ।
जेतव्याश्चेह तत्त्वतः कषाया एवेति तत्स्वरूपंदर्शयितुकामः क्रोधस्योत्तरत्रोपदर्शयिष्यमाणत्वान्मायादिकषायत्रयप्रकरणमाह
मू. (३१२) चत्तारिकेतणा पं० २०-वंसीमूलकेतणते मेंढविसाणकेतणते गोमुत्तिकेणते अवलेहणितकेतणते, एवामेव चउविधामाया पं० तं०-वंसीमूलकेतणासमाणा जाव अवलेहणितासमाणा, वंसीमूलकेतणासमाणमायंअनुपविढेजीवेकालंकरेति नेरइएसुउववजति, मेंढविसाणकेतणासमाणंमायमनुप्पविटेजीवेकालंकरेति तिरिक्खजोणितेसुउववज्जति, गोमुत्ति० जाव कालं करेति मणुस्सेसु उववज्जति, अवलेहणिता जाव देवेसु उववज्जति
चत्तारि थंभा पं० तं०-सेलथंभे अहिथंभे दारुथंभे तिणिसलताथंभे, एवामेव चउविधे माने पं० तं०-सेलथंभसमाणे जावतिणिसलताथंभसमाणे, सेलथंभसमाणंमानंअणुपविढे जीवे कालं करेति नेरतिएसु उववज्जति, एवं जाव तिणिसलताथंभसमाणं मानं अनुपविढे जीवे कालं करेति देवेसु उववज्जति।
चत्तारि वत्थापं० २०-किमिरागरत्ते कद्दमरागरत्तेखंजणरागरते हलिद्दरागरत्ते, एवामेव चउविधेलोभेपं० २०-किमिरागरत्तवत्थसमाणे कद्दमरागरत्तवत्थसमाणेखंजणरागरत्तवत्थसमाणे हलिद्दरागरत्तवत्यसमाणंकिमिरागरत्तवत्यसमाणंलोभमनुपविटेजीवेकालंकरेइनेरइएसुउववज्जइ, तहेव जाव हलिद्दरागरत्तवत्थसमाणं लोभमनुपविढे जीवे कालं करेइ देवेसु उववज्जति ।
वृ. 'चत्तारि'त्यादि प्रकटं, किन्तु केतनं-सामान्येन वक्रं वस्तु पुष्पकरण्डस्य वा सम्बन्धि मुष्टिग्रहणस्थानं वंशादिदलकं, तच्च वक्रं भवति, केवलमिह सामान्येन वक्रं वस्तु केतनं गृह्यते, तत्र वंशीमूलं च तत्केतनं च वंशीमूलकेतनमेवं सर्वत्र, नवरं मेण्ढविषाणं-मेषशृङ्गंगोमूत्रिका प्रतीता, 'अवलेहणिय'त्तिअवलिख्यामानस्य वंशशलाकादेर्या प्रतन्वीत्वक्साऽवलेखनिकेति, वंशमूलकेतनकादिसमतातुमायायास्तद्वतामनार्जवभेदात्, तथाहि यथावंशीमूलमतिगुपिलवक्रमेवं कस्यचिन्मायाऽपीत्येवमल्पाल्पतराल्पतमानार्जवत्वेनान्याऽपि भावनीयेति, इयं चानन्ता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org