________________
१०५
स्थानं-२,- उद्देशकः -४ ॥१॥ "जं सामन्नग्गहणं भावाणं नेय कटु आगारं।
अविसेसिऊण अत्थे दंसणमिति वुच्चए समए ॥" (त्ति) तेनोपयुक्ता अनाकारोपयुक्ता इति ९, 'आहारे'त्ति, आहारकाओजोलोमकवलभेदाभिन्नाहारविशेषग्राहिणः, आह च॥१॥ "ओयाहारा जीवा सव्वे अपज्जत्तगा मुनेयव्वा ।
पज्जत्तगा यलोभे पक्खेवे होंति भइयव्वा ।। ॥२॥ एगिदिय देवाणं नेरइयाणंच नत्थि पक्खेवो ।
सेसाणंजीवाणं संसारत्थाण पक्खेवो॥" इति, ॥३॥(अनाहारकास्तु) “विग्गहगइमावन्ना १ केवलिणो समोहवा २ अजोगी य ३ ।
सिद्धा य४ अनाहारा सेसा आहारगा जीवा ॥” इति, १०। 'भास'त्तिभाषकाः-भाषापर्याप्तिपर्याप्ताः अभाषकाः-तदपर्याप्तकाअयोगिसिद्धाश्च ११ 'चरम'त्ति चरमा येषां चरमो भवो भविष्यति, अचरमास्तु येषां भव्यत्वे सत्यपि चरमो भवो न भविष्यति, ननिस्यिन्तीत्यर्थः १२ । ससरीरित्तिसहयथासम्भवंपञ्चविधशरीरेण येतेइन्समासान्तविधेः सशरीरिणः-संसारिणोअशरीरिणस्तु-शरीरमेषामस्तीतिशरीरिणस्तन्निषेधादशरीरिणःसिद्धाः १३॥एतेचसंसारिणः सिद्धाश्चमरणामरणधर्मकाः, अप्रशस्तप्रशस्तमरणतश्चैतेभवन्तीति प्रशस्ताप्रशस्तमरणनिरुपणाय नवसूत्रीमाह -
मू. (११०) दो मरणाइंसमणेणंभगवता महावीरेणंसमणाणंनिग्गंथाणंनोनिचंवन्नियाई नो निचं कित्तियाइं नो निचं पूइयाइं नो निच्चं पसत्थाई नो निच्चं अब्भणुन्नायाइं भवंति, तंजहाबलायमरणे चेव वसट्टमरणे चेव ? एवं नियाणमरणे चेव तब्भवमरणे चेव २ गिरिपडणे चेव तरुपडणे चेव ३ जलप्पवेसे चेव जलणप्पवेसे चेव ४ विसभक्खणे वेव सत्थोवाडणे चेव ५
दोमरणाइंजावनोणिचं अब्भणुनायाइंभवंति, कारणेण पुनअप्पडिकुट्ठाइंतं०-वेहाणसे चेव गिद्धपढे चेव ६ दो मरणाइंसमणेणं भगवया महावीरेणं समणाणं निग्गंथाणं निचं वन्नियाई जाव अब्भणुनाताइंभवंति, तं० - पाओवगमणे चेव भत्तपञ्चक्खाणे चेव७ पाओवगमणे दुविहे पं० तं० - नीहारिमे चैव अनीहारिमे चेव नियमं अपडिक्कमे ८ भत्तपञ्चक्खाणे दुविहे पं० २०. नीहारिमे चेव अनीहारिमे चेव, नीयमं सपडिक्क मे ९
वृ. 'दो मरणाइ' मित्यादि, कण्ठ्या चेयम्, नवरं द्वे मरणे श्रमणेन भगवता महावीरेण श्रम्यन्ति-तपस्यन्तीति श्रमणस्तेषां, ते च शाक्यादयोऽपि स्युः, यथोक्तम् - "निग्गंथ १ सक्कर तावस ३ गेरुय ४ आजीव ५पंचहा समणा" इति तद्-व्यच्छेदार्थमाह-निर्गता ग्रन्थान-बाह्याभ्यन्तरादिति निर्ग्रन्थाः-साधवस्तेषां नो 'नित्यं सदा वर्णिते' तंस्तयोः प्रवर्तयितुमुपादेयफलतया नाभिहिते कीर्त्तिते-नामतः संशब्दितेउपादेयधिया 'बुइयाई तिव्यक्तवाचा उक्तेउपादेयस्वरूपतः पाठान्तरेण 'पूजिते वा' तत्कारिपूजनतः 'प्रशस्ते' प्रशंसितेश्लाघिते, 'शंसुस्तुता वितिवचनात्, 'अभ्यनुज्ञाते' अनुमते यथा कुरुतेति, 'वलायमरणं'ति वलतां-संयमानिवर्तमानानां परीषहादिबाधितत्वात् मरणं वलन्मरणं, 'वसट्टमरणं'ति इन्द्रियाणां वशम्-अधीनतामृतानांगतानां स्निग्धदीपकलिकावलोकनाकुलितपतङ्गादीनामिव मरणं वशार्त्तमरणमिति, आह च
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org