Page Text
________________
११६
आचाराङ्गसूत्रम् १/-/२/१/७१
मू (७१) खणंजाणाहि पंडिए।
वृक्षणः-अवसरोधर्मानुष्ठानस्य,सचार्यक्षेत्रसुकुलोत्पत्त्यादिकः, परिवादपोषणपरिहारदोषदुष्टानांजराबालभावरोगाणामभावसति,तंक्षणं 'जानीहि' अवगच्छ पण्डित' आत्मज्ञ!। अथवाऽवसीदन् शिष्यःप्रोत्साह्यते-हे अनतिक्रान्तयौवन! परिवादादिदोषत्रयास्पृष्ट! पण्डित! द्रव्यक्षेत्रकालभावभेदभिन्नं 'क्षणम्' अवसरमेवंविधं 'जानीहि अवबुध्यस्व, तथाहि-द्रव्यक्षणो द्रव्यात्मकोऽवसरोजङ्गमत्वपञ्चेन्द्रियत्वविशिष्टजातिकुलरूपबलारोग्यायुष्कादिकोमनुष्यभावः संसारोत्तरणसमर्थचारित्रावाप्तियोग्यस्त्वायाऽवाप्तः, स चानादौ संसारे पर्यटतोऽसुमतो दुरापो भवति, अन्यत्र तु नैतच्चारित्रमवाप्यते, तथाहि-देवनारकभवयोः सम्यकत्वश्रुतसामायिके एव, तिर्यक्षुचकस्यचिद्देशविरतिरेवेति । क्षेत्रक्षणः क्षेत्रात्मकोऽवसरोयस्मिन् क्षेत्रे चारित्रमवाप्यते, तत्रसर्वविरतिसामायिकस्याधोलौकिकग्रामसमन्वितंतिर्यक्षेत्रमेव, तत्राप्यर्द्धतृतीयद्वीपसमुद्राः, तत्रापिपञ्चदशसुकर्मभूमिषु, तत्रापिभरतक्षेत्रमपेक्ष्यअर्द्धर्षाििवशेषुजनपदेष्वित्यादिकः क्षेत्रक्षणःक्षेत्ररूपोऽवसरोऽधिगन्तव्यः, अन्यस्मिंश्च क्षेत्र आये एव सामायिके । कालक्षणस्तु कालरूपः क्षणोऽवसरः,सचावसर्पिण्यांतिसूषुसमासुसुषमदुष्षमादुष्षमसुषमादुष्षमाख्यासुउत्सर्पिण्यां तु तृतीयचतुर्थारकयोः सर्वविरतिसामायिकस्य भवति, एतच्च प्रतिपद्यमानकं प्रत्यभ्यधायि, पूर्वप्रतिपन्नास्तु सर्वत्र तिर्यगूधिोलोके सर्वासु च समासु द्रष्टव्याः,। ___भावक्षणस्तु द्वेधा-कर्मभावक्षणो नोकर्मभावक्षणश्च, तत्र कर्मभावक्षणः कर्मणामुपशमक्षयोपशमक्षयान्यतरावाप्ताववसरउच्यते, तत्रोपशमश्रेण्यांचारित्रमोहनीयउपशमितेऽन्तम्भॊ'हूर्तिक औपशमिकश्चारित्रक्षणो भवति, तस्यैव मोहनीयस्य क्षयेणान्तम्भॊहूर्तिक एव छद्मस्थयथाख्यातचारित्रक्षणोभवति,क्षयोपशमेनतुक्षायोपशमिकचारित्रावसरः,सचोत्कृष्टतो देशोनांपूर्वकोटिंयावदवगन्तव्यः,सम्यकत्वक्षणस्त्वजघन्योत्कृष्टस्थितावायुषोवर्तमानस्य,शेषाणां तुकर्मापल्योपमासङ्खयेयभागन्यूनान्तःसागरोपमकोटिकोटीस्थितिकस्यजन्तोर्भवति, सचानेन क्रमेणेति, ग्रन्थिकसत्त्वेभ्योऽभव्येभ्योऽनन्तगुणयाशुद्धयाविशुद्धयमानोमतिश्रुतविभङ्गान्यतरसाकारोपयुक्तःशुद्धलेश्यात्रिकान्ततरलेश्योऽशुभकर्मप्रकृतीनांचतुःस्थानिकंरसंद्विस्थानिकतामापादयन् शुभानां च द्विस्थानिकं चतुःस्थानिकतां नयन् बजंश्च ध्रुवप्रकृतीः परिवर्तमानाश्च भवप्रायोग्याबध्नन्निति,
ध्रुवकर्मप्रकृतयश्चेमाः-पञ्चधाज्ञानावरणीयंनवधादर्शनावरणीयंमिथ्यात्वंकषायषोडशकं भयंजुगुप्सातैजसकार्मणशरीरेवर्णगन्धरसस्पर्शागुरुलघूपधातनिर्माणनामानि पञ्चधाऽन्तरायः, एताः सप्तचत्वारिंशद् ध्रुवप्रकृतयः, आसां सर्वदा बध्यमानत्वात्, मनुष्यतिरश्चोरन्यतरः प्रथम सम्यकत्वमुत्पादयनेता एकविंशतिः परिवर्त्तमाना बध्नाति, तद्यथा-देवगत्यानुपूर्वीद्वयपञ्चेन्द्रियजातिवैक्रियशरीराङ्गोपाङ्गद्वयसमचतुरसंस्थानपराधातोच्छसप्रशस्तविहायोगतिप्रशस्तत्रसादिदशकसातावेदनीयोच्चैर्गोत्ररूपा इति, देवनारकास्तु मनुष्यगत्यानुपूर्वीद्वयौदारिकद्वयप्रथमसंहननसहितानिशुभानि बध्नन्ति, तमतमानारकास्तुतिर्यग्गत्यानुपूर्वीद्वयनीचे!त्रसहितानीति, तदध्यवसायोपपत्रःसन्नायुष्कमबध्नन्यथाप्रवृत्तेन करणेन ग्रन्थिमासाद्यापूर्वकरणेन भित्त्वा मिथ्यात्वस्यान्तरकरणंविधायानिवृत्तिकरणेनसम्यकत्वमवाप्नोति,ततऊवमेणक्षीयमाणे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003305 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 01 Aacharang |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 468 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_acharang |
| File Size | 10 MB |