SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 48
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ३१ पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः ख: (१४) विंशतिकात् खः ।३२। प०वि०-विंशतिकात् ५।१ ख: १।१।। अनु०-आ-अर्हात्, अध्यर्धपूर्वात्, द्विगोरिति इति चानुवर्तते । अन्वय:-यथायोगं विभक्तिसमर्थाद् अध्यर्धपूर्वाद् द्विगोश्च विंशतिकाद् आ-अर्हात् खः। अर्थ:-यथायोगं विभक्तिसमर्थाद् अध्यर्धपूर्वाद् द्विगुसंज्ञकाच्च विंशतिक-शब्दात् प्रातिपदिकाद् आ-अहीर्येष्वर्थेषु ख: प्रत्ययो भवति। उदा०-(अध्यर्धपूर्वम्) अध्यर्धविंशतिकेन क्रीतम्-अध्यर्धविंशतिकीनम्। (द्विगुः) द्विविंशतिकेन क्रीतम्-द्विविंशतिकीनम्। आर्यभाषा: अर्थ-यथायोग विभक्ति-समर्थ (अध्यर्धपूर्वात्) अध्यर्धपूर्ववाले और (द्विगो:) द्विगु-संज्ञक (विंशतिकात्) विंशतिक प्रातिपदिक से (ख:) ख प्रत्यय होता है। उदा०-(अध्यर्धपूर्वक) अध्यधविंशतिक-डेढ विंशतिक से क्रीत-अध्यधविंशतिकीन। (द्विगु) द्विविंशतिक-दो विंशतिकों से क्रीत-द्विविंशतिकीन । त्रिविंशतिक-तीन विंशतिकों से क्रीत-त्रिविंशतिकीन। सिद्धि-अध्यर्धविंशतिकीनम् । अध्यर्धविंशतिक+टा+ख। अध्यधविंशतिक्+इन् । अध्यविंशतिकीन+सु। अध्यधविंशतिकीनम् । यहां तृतीया-समर्थ, अध्यर्धपूर्वक 'अध्यविंशतिक' शब्द से आ-अहीय क्रीत-अर्थ में इस सूत्र से 'ख' प्रत्यय है। 'आयनेय०' (७।१।२) से 'ख' के स्थान में ईन्' आदेश और पूर्ववत् अंग के अकार का लोप होता है। ऐसे ही-द्विविंशतिकीनम्, त्रिविंशतिकीनम् । विंशतिक' शब्द का अर्थ 'शतमानविंशतिकसहस्रवसनादण' (५।१।२७) के प्रवचन में देख लेवें। ईकन् (१५) खार्या ईकन्।३३। प०वि०-खार्या: ५।१ ईकन् १।१ । अनु०-आ-अर्हात्, अध्यर्धपूर्वात्, द्विगोरिति चानुवर्तते। अन्वय:-यथायोगं विभक्तिसमर्थाद् अध्यर्धपूर्वाद् द्विगोश्च खार्या आ-अर्हाद् ईकन्। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy