SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 417
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४०० पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् यहां प्रशंसा अर्थ में विद्यमान मृत्' शब्द से इस सूत्र से स्वार्थ में 'स' प्रत्यय है। स्त्रीत्व-विवक्षा में 'अजाद्यतष्टा (४।१।४) से 'टाप्' प्रत्यय होता है। ___(२) मृत्स्ना। यहां पूर्वोक्त 'मृत्' शब्द से इस सूत्र से पूर्ववत् ‘स्न' प्रत्यय है। तिल्+तातिल्(३५) वृकज्येष्ठाभ्यां तिल्तातिलौ च च्छन्दसि।४१। प०वि०-वृक-ज्येष्ठाभ्याम् ५ ।२ तिल्-तातिलौ १।२ च अव्ययपदम्, छन्दसि ७१। स०-वृकश्च ज्येष्ठश्च तौ वृकज्येष्ठौ, ताभ्याम्-वृकज्येष्ठाभ्याम् (इतरेतरयोगद्वन्द्वः)। तिल् च तातिल च तौ तिलतातिलौ (इतरेतरयोगद्वन्द्व:)। अनु०-प्रशंसायाम् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-छन्दसि प्रशंसायां च वृकज्येष्ठाभ्यां स्वार्थे तिलतातिलौ । अर्थ:-छन्दसि विषये प्रशंसार्थे च वर्तमानाभ्यां वृकज्येष्ठाभ्यां प्रातिपदिकाभ्यां स्वार्थे यथासंख्यं तिलतातिलौ प्रत्ययौ भवतः । ___उदा०-(वृक:) प्रशस्तो वृक:-वृकति: (ऋ० ४।४१।४) (तिल्)। (ज्येष्ठ:) प्रशस्तो ज्येष्ठ:-ज्येष्ठताति: (ऋ० ५।४४।१) (तातिल)। आर्यभाषा: अर्थ-(छन्दसि) वेदविषय में (च) और (प्रशंसायाम्) प्रशंसा अर्थ में विद्यमान (वृकज्येष्ठाभ्याम्) वृक, ज्येष्ठ प्रातिपदिकों से स्वार्थ में (तिल्तातिलौ) यथासंख्य तिल और तातिल् प्रत्यय होते हैं। उदा०-(वृक) प्रशस्त वृक-वृकति (ऋ० ४।४१।४) (तिल्) । वृकति-वृक-भेडिया के समान शत्रुजनों का हिंसक। (ज्येष्ठ) प्रशस्त ज्येष्ठ ही-ज्येष्ठताति (ऋ० ५ ।४४।१) (तातिल्)। ज्येष्ठताति-प्रशस्त राजा। सिद्धि-(१) वृकति: । वृक+सु+तित्। वृक+ति। वृकति+सु। वृकतिः । - यहां प्रशंसा अर्थ में विद्यमान वृक' शब्द से छन्दविषय में इस सूत्र से स्वार्थ में तिल्' प्रत्यय है। (२) ज्येष्ठताति: । ज्येष्ठ सु+तातिल । ज्येष्ठ+ताति । ज्येष्ठताति+सु। ज्येष्ठताति: । यहां प्रशंसा अर्थ में विद्यमान ज्येष्ठ' शब्द से छन्दविषय में इस सूत्र से स्वार्थ में 'तातिल' प्रत्यय है। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy