SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 296
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः (६) अद्य । इदम्+ ङि+द्य । अश्+द्य | अद्य+सु । अद्य+0। अद्य । यहां सप्तम्यन्त 'इदम्' शब्द से 'द्य' प्रत्यय और 'इदम्' को 'अश्' सवदिश निपातित है । (७) पूर्वेद्युः । पूर्व + डि+ एद्युस् । पूर्व+एद्युस् । पूर्वेद्युस् + सु । पूर्वेद्युस् + 0। पूर्वेद्युरु । पूर्वेद्युर् । पूर्वेद्युः । यहां सप्तम्यन्त 'पूर्व' शब्द से 'एघुस्' प्रत्यय निपातित है। 'यस्येति च' (६/४/१४८) से अंग के अकार का लोप होता है। ऐसे ही - अन्येद्युः, अन्यतरेद्युः, अपरेद्युः, अधरेद्युः, उभयेद्युः, उत्तरेद्युः । २७६ यहां सर्वत्र 'तद्धितश्चासर्वविभक्ति:' ( १ । १ । ३८ ) से अव्यय संज्ञा होकर 'अव्ययादापसुपः' (२/४/८२ ) से 'सु' का लुक् होता है। थाल् (२३) प्रकारवचने थाल् । २३ । प०वि० - प्रकारवचने ७ । १ थाल् १ । १ । सo - सामान्यस्य विशेषो भेदक: = प्रकार: । प्रकारस्य वचनम्प्रकारवचनम्, तस्मिन्-प्रकारवचने ( षष्ठीतत्पुरुष: ) । अनु० - किंसर्वनामबहुभ्यः, अद्वयादिभ्य इति चानुवर्तते । सप्तम्याः, काले इति च निवृत्तम्। अन्वयः-प्रकारवचनेऽद्व्यादिभ्यः किंसर्वनामबहुभ्यस्थात् । अर्थः-प्रकारवचनेऽर्थे वर्तमानेभ्यो द्वयादिवर्जितेभ्यः किंसर्वनामबहुभ्यः प्रातिपदिकेभ्यः स्वार्थे थाल प्रत्ययो भवति । उदा०- (किम् ) केन प्रकारेण कथा । (सर्वनाम) येन प्रकारेण यथा । तेन प्रकारेण-तथा। सर्वेण प्रकारेण - सर्वथा ( बहु) बहुना प्रकारण - बहुथा । आर्यभाषाः अर्थ - ( प्रकारवचने) प्रकार के कथन में विद्यमान ( अद्वयादिभ्यः ) द्वि-आदि से भिन्न (किंसर्वनामबहुभ्यः ) किम्, सर्वनाम, बहु प्रातिपदिकों से स्वार्थ में (थाल्) था प्रत्यय होता है । Jain Education International उदा०- (किम् ) किस प्रकार से - कथा ( कैसे ) | ( सर्वनाम ) जिस प्रकार से - यथा (जैसे ) । उस प्रकार से - तथा ( वैसे ) । सब प्रकार से - सर्वथा (बिल्कुल ) | बहुत प्रकार से- बहुधा । For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy