SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 284
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पञ्चमाध्यायस्य तृतीय पादः २६७ सिद्धि-कुत: । किम् इसि+तसि। किम्+तसिल । कु+तस् । कुतस्+सु । कुतस्+० । कुतरु। कुतर् । कुतः। यहां पञ्चम्यन्त 'किम्' शब्द से 'अपादाने चाहीयरुहो:' (५।४।४५) से 'तसि' प्रत्यय होता है। उस तसि' प्रत्यय के स्थान में इस सूत्र से 'तसिल्' आदेश होता है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-यत:, तत:, बहुतः । तसिल् (६) पर्यभिभ्यां च।६। प०वि०-परि-अभिभ्याम् ५।२ च अव्ययपदम् । स०-परिश्च अभिश्च तौ पर्यभी, ताभ्याम्-पर्यभिभ्याम् (इतरेतरयोगद्वन्द्व:)। अनु०-पञ्चम्या: तसिल् इति चानुवर्तते । अन्वय:-पञ्चम्यन्ताभ्यां पर्यभिभ्यां च तसिल्। अर्थ:-पञ्चम्यन्ताभ्यां पर्यभिभ्यां प्रातिपदिकाभ्यां च तसिल् प्रत्ययो भवति। उदा०- (परि:) परितः । सर्वत इत्यर्थः । (अभि) अभितः । उभयत इत्यर्थः । आर्यभाषा: अर्थ- (पञ्चम्या:) पञ्चम्यन्त (पर्यभिभ्याम्) परि, अभि प्रातिपदिकों से (च) भी (तसिल्) तसिल प्रत्यय होता है। उदा०-(परि) परितः । सब ओर से। (अभि) अभितः। दोनों ओर से। सिद्धि-परितः। परि+डसि+तसिल् । परि तस् । परितस्+सु । परितस्+० । परितरु । परितर् । परितः। . यहां पञ्चम्यन्त परि' शब्द से इस सूत्र से तसिल्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-अभितः। विशेष: यहां 'सर्व' और 'उभय' अर्थ में वर्तमान परि' और 'अभि' शब्दों से 'तसिल्' प्रत्यय अभीष्ट है। त्रल् (१०) सप्तम्यास्त्रल।१०। प०वि०-सप्तम्या: ५ ।१ त्रल् १।१ । अनु०-किंसर्वनामबहुभ्यः, अद्वयादिभ्य इति चानुवर्तनीयम् । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy