SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 147
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ १३० पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् स०-गोत्रं च चरणं च एतयो: समाहारो गोत्रचरणम्, तस्मात्गोत्रचरणात् (समाहारद्वन्द्वः)। श्लाघा च अत्याकारश्च तदवेतश्च ते श्लाघात्याकारतदवेता:, तेषु-श्लाघात्याकारतदवेतेषु (इतरेतरयोगद्वन्द्वः) । अनु०-तस्य, भाव:, कर्मणि, च, वुञ् इति चानुवर्तते। अन्वय:-तस्य गोत्रचरणाद् भावे कर्मणि च दुञ्, श्लाघात्याकारतदवेतेषु। अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थाद् गोत्रवाचिनश्चरणवाचिनश्च प्रातिपदिकाद् भावे कर्मणि चार्थे वुञ् प्रत्ययो भवति, श्लाघात्याकारतदवेतेषु विषयेषु, त्वतलौ तु भवत एव। तत्र श्लाघा=विकत्थनम्, अत्याकार:= पराधिक्षेप:, तदवेत:-तत्प्राप्त: । तदित्यनेन गोत्रस्य चरणस्य च भाव: कर्म च निर्दिश्यते। तत्प्राप्तस्तदवेत इति कथ्यते । उदा०- (श्लाघा) गार्गिकया श्लाघते। काठिकया श्लाघते। गार्यत्वेन श्लाघते। कठत्वेन श्लाघते। गार्यत्वेन कठत्वेन च विकत्थते इत्यर्थः । (अत्याकार:) गार्गिकयाऽत्याकुरुते। काठिकयाऽत्याकुरुते। गार्ग्यत्वेनाऽत्याकुरुते। कठत्वेनाऽत्याकुरुते। गार्यत्वेन कठत्वेन च परानधिक्षिपतीत्यर्थः । (तदवेत:) गार्गिकामवेतः। काठिकामवेत: । गार्यत्वमवेत:। कठत्वमवेत: । गार्यत्वं कठत्वं च प्राप्त इत्यर्थः । आर्यभाषा: अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ (गोत्रचरणात्) गोत्रवाची और चरणवाची प्रातिपदिक से (भाव:) भाव (च) और (कर्मीण) कर्म अर्थ में (वुञ्) वुञ् प्रत्यय होता है (श्लाघाऽत्याकारतदवेतेषु) यदि वहां श्लाघा प्रशसा करना (डींग मारना), अत्याकार-दूसरे को दबाना (रौब जमाना), तदवेत गोत्र एवं चरण भाव, कर्म को प्राप्त होना विषय हो, त्व और तल् प्रत्यय तो होते ही हैं। उदा०-(श्लाघा) गार्गिका से श्लाघा करता है। काठिका से श्लाघा करता है। गाार्यत्व से श्लाघा करता है। कठत्व से श्लाघा करता है। गार्यगोत्र और कठ चरण के भाव एवं कर्म से अपनी डींग मारता है। (अत्याकार:) गार्गिका से दूसरे को दबाता है। काठिका से दूसरे को दबाता है। गार्यत्व से दूसरे को दबाता है। कठत्व से दूसरे को दशता है। गार्य गोत्र और कठ चरण के भाव एवं कर्म से दूसरे पर अपना रौब जपाता है। (तदवेतः) गार्गिका को अवेत प्राप्त हुआ। कालिका को अवेत - हुआ ! मार्यत्व Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy