SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 129
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ११२ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् इवार्थप्रत्ययविधिः वतिः (१) तत्र तस्येव।११५। प०वि०-तत्र अव्ययपदम् (सप्तम्यर्थे) तस्य ६१ इव अव्ययपदम्। अनु०-वतिरित्यनुवर्तते। अन्वय:-तत्र, तस्य प्रातिपदिकाद् इव वति:। अर्थ:-तत्र इति सप्तमीसमर्थात्, तस्य इति षष्ठीसमर्थाच्च प्रातिपदिकाद् इव इत्यस्मिन्नर्थे वति: प्रत्ययो भवति । उदा०-(तत्र) मथुरायामिव-मथुरावत् स्रुघ्ने प्राकार: । पाटलिपुत्रे इव पाटलिपुत्रवत् साकेते परिखा। (तस्य) देवदत्तस्येव-देवदत्तवद् यज्ञदत्तस्य गाव: । यज्ञदत्तस्येव-यज्ञदत्तवद् देवदत्तस्य दन्ताः। आर्यभाषा: अर्थ-(तत्र) सप्तमी-समर्थ और (तस्य) षष्ठी-समर्थ प्रातिपदिक से (इव) समान अर्थ में (वति:) वति प्रत्यय होता है। उदा०-(तत्र) त्रुघ्न नगर में मथुरावत्=मथुरा के सदृश प्राकार (चाहरदीवारी) है। साकेत अयोध्या नगरी में पाटलिपुत्रवत्-पटनानगर के सदृश परिखा-खाई है। (तस्य) यज्ञदत्त की गौवें देवदत्तवत्=देवदत्त की गौवों के सदृश हैं। देवदत्त के दांत यज्ञदत्तवत् यज्ञदत्त के दांतों के सदृश हैं। सिद्धि-(१) मथुरावत् । मथुरा+डि+वति । मथुरा+वत्। मथुरावत्+सु । मथुरावत् । यहां सप्तमी-समर्थ मथुरा' शब्द से इव (सदृश) अर्थ में इस सूत्र से 'वति' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-पाटलिपुत्रवत् । (२) देवदत्तवत् । देवदत्त+डस्+वति । देवदत्त+वत् । देवदत्तवत्+सु । देवदत्तवत् । यहां षष्ठी-समर्थ देवदत्त' शब्द से इव (सदृश) अर्थ में इस सूत्र से 'वति' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। ऐसे ही-यज्ञदत्तवत् । अर्थिप्रत्ययविधिः वतिः (१) तदर्हम् ।११६। प०वि०-तत् २१ अर्हम् २।१। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003299
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages536
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size20 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy