SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 85
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ४८ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् अनु०-ङीष् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-आख्यायां पुंयोगात् स्त्रियां ङीष् । अर्थ:-पूर्वं पुंस आख्यायां वर्तमानम्, पुंयोगाच्च हेतोर्यत् प्रातिपदिकं स्त्रियां वर्तते, तस्मात् ङीष् प्रत्ययो भवति। उदा०-गणकस्य स्त्री-गणकी। प्रष्ठस्य स्त्री-प्रष्ठी। महामात्रस्य स्त्री-महामात्री। आर्यभाषा: अर्थ-(आख्यायाम्) जो प्रातिपदिक प्रथम पुरुष का वाचक हो (पुंयोगात्) उस पुरुष के योग सम्बन्ध से जो प्रादिपदिक स्त्रीलिङ्ग में विद्यमान हो, उससे (डीए) डीष् प्रत्यय होता है। उदा०-गणकस्य स्त्री-गणकी । ज्योतिषी की पत्नी। प्रष्ठस्य स्त्री-प्रष्ठी । अग्रगामी (नेता) की पत्नी। महामात्रस्य स्त्री-महामात्री। प्रधान सचिव की स्त्री। सिद्धि-गणकी। गणक+डीए । गण+ई। गणकी+सु । गणकी। यहां 'गणक' शब्द से स्त्रीलिङ्ग में इस सूत्र से 'डीए' प्रत्यय है। ऐसे ही-प्रष्ठी आदि। डीष् (आनुक)(१०) इन्द्रवरुणभवशर्वरुद्रमृडहिमारण्ययवयवन मातुलाचार्याणामानुक् ।४६ | प०वि०-इन्द्र-वरुण-भव-शर्व-रुद्र-मृड-हिम-अरण्य-यव-यवनमातुल-आचार्याणाम् ६।३ आनुक् १।१। स०-इन्द्रश्च वरुणश्च भवश्च शर्वश्च रुद्रश्च मृडश्च हिमं च अरण्यं च यवश्च यवनश्च मातुलश्च आचार्यश्च ते-इन्द्र०आचार्याः, तेषाम्-इन्द्र०आचार्यायाम्। अनु०-ङीष् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-इन्द्र०आचार्याणां स्त्रियां ङीष् आनुक् च। अर्थ:-इन्द्रादिभ्यः प्रातिपदिकेभ्य: स्त्रियां ङीष् प्रत्ययो भवति, तेषां चानुक्-आगमो भवति । उदाहरणम् Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy