SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 593
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ५५६ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् उदा०-असुरस्य स्वम्-असुर्यम् । 'असुर्यं वा एतत् पात्रं यत् कुलालकृतं चक्रवृत्तम्' (मै०सं० १।८।३)। आर्यभाषा: अर्थ-(छन्दसि) वेदविषय में, षष्ठी-समर्थ (असुरस्य) असुर प्रातिपदिक से (स्वम्) अपना अर्थ में (यत्) यथाविहित यत् प्रत्यय होता है। उदा०-असुर का स्व (अपना)-असुर्य। 'असुर्य वा एतत् पात्रं यत् कुलालकृतं चक्रवृत्तम्' (मै०सं० १।८।३)। सिद्धि-असुर्यम् । असुर+डस्+यत् । असुर्+य। असुर्य+सु। असुर्यम्। ___ यहां षष्ठी-समर्थ 'असुर' शब्द से स्व-अर्थ में इस सूत्र से यथाविहित प्राग्-हितीय यत्' प्रत्यय है। 'यस्येति च' (६।४।१४८) से अंग के अकार का लोप होता है। विशेष: 'असुर' शब्द यास्कीय निघण्टु (वैदिक-कोष) में मेघ-नामों (१।१०) में पठित है। अण् (२) मायायामण।१२४। प०वि०-मायायाम् ७१ अण् १।१ । अनु०-छन्दसि, असुरस्य इति चानुवर्तते । अत्र पूर्ववत् षष्ठीसमर्थविभक्तिर्गृह्यते। अन्वय:-छन्दसि षष्ठीसमर्थाद् असुरात् स्वम् अण्, मायायाम्। अर्थ:-छन्दसि विषये षष्ठीसमर्थाद् असुर-शब्दात् प्रातिपदिकाद् स्वमित्यस्मिन्नर्थेऽण् प्रत्ययो भवति, यत् स्वं माया चेत् तद् भवति । उदा०-असुरस्य स्वम् (माया)-आसुरी। 'आसुरी माया स्वधया कृतासि' (यजु० ११ ।६९)। आर्यभाषा: अर्थ-(छन्दसि) वेदविषय में, षष्ठी-समर्थ (असुरस्य) असुर प्रातिपदिक से (स्वम्) अपना अर्थ में (अण्) अण् प्रत्यय होता है (मायायाम्) जो स्व है यदि वह माया (शक्तिविशेष) हो। उदा०-असुर का स्व (अपनी माया)-आसुरी। 'आसुरी माया स्वधया कृतासि (यजु० ११ १६९)। सिद्धि-आसुरी । असुर+डस्+अण् । आसुर+अ। आसुर+डीप्। आसुरी+सु। आसुरी। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy