SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 56
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः डीप (१२) याश्च ।१६। प०वि०-यत्र: ५।१ च अव्ययपदम् । अनु०-डीप् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-यञोऽतोऽनुपसर्जनात् प्रातिपदिकाच्च स्त्रियां डीप् । अर्थ:-यजन्ताद् अदन्ताद् अनुपसर्जनात् प्रातिपदिकाच्च स्त्रियां डीप प्रत्ययो भवति। उदा०-गर्गस्यापत्यं स्त्री-गार्गी। वत्सस्यापत्यं स्त्री-वात्सी। आर्यभाषा: अर्थ- (यञः) यञ्-प्रत्ययान्त (अत:) अकारान्त (अनुपसर्जनात्) अनुपसर्जन प्रातिपदिक से (च) भी (स्त्रियाम्) स्त्रीलिङ्ग में (डीए) डीप् प्रत्यय होता है। उदा०-गर्गस्यापत्यं स्त्री-गार्गी । गर्ग की पौत्री, उपनिषत्कालीन एक ब्रह्मवादिनी। वत्सस्यापत्यं स्त्री-वात्सी। वत्स की पौत्री। सिद्धि-गार्गी । गर्ग+यञ् । गाये+डीप् । गाये+ई। गार्गी+सु । गार्गी। यहां 'गर्ग' शब्द से 'गर्गादिभ्यो यज्ञ' (४।१ ।१०५) से यञ् प्रत्यय और इस सूत्र से स्त्रीलिङ्ग में 'डीप्' प्रत्यय है। 'यस्येति च' (६।४।१४८) से अ-लोप और हलस्तद्धितस्य (६।४।१५०) से 'य' का लोप होता है। ऐसे ही-वात्सी (वत्स+यञ्+डीप्)। ष्फः (डीप्-अपवादः) (१३) प्राचां ष्फ तद्धितः।१७। प०वि०-प्राचाम् ६ ।३ ष्फ ११ (सु-लुक्) तद्धित: १।१। अनु०-डीप् इत्यनुवर्तते। अन्वय:-योऽतोऽनुपसर्जनात् स्त्रियां ष्फस्तद्धितः प्राचाम् । अर्थ:-यजन्ताद् अदन्ताद् अनुपसर्जनात् प्रातिपदिकात् स्त्रियां ष्फ: प्रत्ययो भवति, स च तद्धितसंज्ञको भवति, प्राचामाचार्याणां मतेन। उदा०-गर्गस्य गोत्रापत्यं स्त्री-गार्यायणी (प्राचां मते)। अन्येषां मते-गार्गी। वत्सस्य गोत्रापत्यं स्त्री-वात्स्यायनी (प्राचां मते)। अन्येषां मते-वात्सी। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy