SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 372
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः ३३५ अन्वय:-तत्र स्थनान्तगोशालखरशालाच्च यथाविहितं प्रत्ययस्य लुक्। अर्थ:-तत्र इति सप्तमीविभक्तिसमर्थेभ्य: स्थानान्तगोशालखरशालेभ्य: प्रातिपदिकेभ्यश्च जात इत्यस्मिन्नर्थे यथाविहितं प्रत्ययस्य लुग् भवति । __उदा०-(स्थानान्तम् ) गोस्थाने जातो गोस्थानः। अश्वस्थाने जातोऽश्वस्थान:। (गोशालम्) गोशाले जातो गोशाल:। (खरशालम्) खरशाले जात: खरशालः। आर्यभाषा अर्थ-(तत्र) सप्तमी-विभक्ति-समर्थ (स्थानान्तगोशालखरशालात्) स्थानान्त, गोशाल, खरशाल प्रातिपदिकों से (च) भी यथाविहित प्रत्यय का (लुक्) लोप हो जाता है। उदा०-(स्थानान्त) गोस्थाने जातो गोस्थानः । गोस्थान में उत्पन्न हुआ-गोस्थान । अश्वस्थाने जातोऽश्वस्थानः । अश्वस्थान में उत्पन्न हुआ-अश्वस्थान । (गोशाल) गोशाले जातो गोशाल: । गोशाला में उत्पन्न हुआ-गोशाल। (खरशाल) खरशाले जात: खरशाल: । खरशाला-गर्दभशाला में उत्पन्न हुआ-खरशाल। सिद्धि-गोस्थान: । गोस्थान+डि+अण् । गोस्थान+० गोस्थान+सु। गोस्थानः । यहां सप्तमी-समर्थ स्थानान्त गोस्थान' शब्द से जात अर्थ में इस से प्राग्दीव्यतोऽण् (४।१।८३) से यथाविहित 'अण्' प्रत्यय का इस सूत्र से लुक् होता है। ऐसे ही-अश्वस्थान:, गोशाल:, खरशाल:। प्रत्ययस्य लुक्-विकल्पः(१२) वत्सशालाभिजिदश्वयुक्शतभिषजो वा।३६। प०वि०-वत्सशाल-अभिजित्-अश्वयुक्-शतभिषज: ५।१ वा अव्ययपदम्। स०-वत्सानां शालेति वत्सशालम् विभाषा सेनासुराच्छाया०' (२।४।२५) इति शालान्तस्य विभाषा नपुंसकत्वम्। वत्सशालं च, अभिजिच्च, अश्वयुक् च शतभिषक् च एतेषां समाहारो वत्सशालाभिजिदश्वयुक्शतभिषक्, तस्मात्-वत्सशालाभिजिदश्वयुक्शतभिषज: (षष्ठीतत्पुरुषगर्भितसमाहारद्वन्द्वः) । अनु०-तत्र, जात:, लुगिति चानुवर्तते । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy