________________
चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः
अन्वयः-तस्य केदारात् समूहो यञ् वुञ् च ।
अर्थ:-तस्य इति षष्ठीसमर्थात् केदारात् प्रातिपदिकात् समूह
इत्यस्मिन्नर्थे यञ् वुञ् च प्रत्ययो भवति ।
उदा०-(यञ्) केदाराणां समूहः- कैदार्यम् । ( वुञ् ) केदाराणां समूहः-कैदारकम् ।
आर्यभाषाः अर्थ- (तस्य) षष्ठी - समर्थ (केदारात् ) केदार प्रातिपदिक से (समूह) समूह अर्थ में (यञ्) यञ् (च) और (वुञ्) वुञ् प्रत्यय होते हैं।
उदा०-(यञ्) केदाराणां समूहः-कैदार्यम्। पानी भरे खेतों अथवा चारागाहों का समूह-कैदार्य । (वुञ्) केदाराणां समूहः- कैदारकम् । केदारों का समूह - कैदारक ।
२०१
सिद्धि- (१) कैदार्यम् | केदार+ङस् +यञ् । कैदार्+य। कैदार्य+सु। कैदार्यम्। यहां षष्ठीसमर्थ 'केदार' शब्द से समूह अर्थ में इस सूत्र से 'यञ्' प्रत्यय है । पूर्ववत् अंग को आदिवृद्धि और अंग के अकार का लोप होता है।
(२) कैदारकम् । यहां षष्ठी समर्थ 'केदार' शब्द से समूह 'वुञ्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है ।
ठञ्
(५) ठञ् कवचिनश्च । ४० ।
प०वि०-ठक् १।१ कवचिनः ५ ।१ च अव्ययपदम् । अनु०-तस्य, समूहः, केदाराद् इति चानुवर्तते ।
अन्वयः-तस्य कवचिनः केदाराच्च समूहष्ठञ् ।
अर्थ:- तस्य इति षष्ठीसमर्थात् कवचिनः केदाराच्च प्रातिपदिकात् इत्यस्मिन्नर्थे ठञ् प्रत्ययो भवति ।
समूह
उदा०-कवचिनां समूहः कावचिकम् । केदाराणां समूहः कैदारिकम् ।
।
आर्यभाषाः अर्थ- (तस्य) षष्ठी - समर्थ (कवचिनः ) कवचिन् (च) और (केदारात्) केदार प्रातिपदिक से (समूह: ) समूह अर्थ में (ठञ्) ठञ् प्रत्यय होता है ।
अर्थ में इस सूत्र
उदा० - कवचिनां समूहः कावचिकम् । कवचधारी (जिरहबख्तरवाले) जनों का समूह - कावचिक । केदाराणां समूहः कैदारिकम् । केदार = पानी के भरे खेतों अथवा चरागाहों का समूह-कैदारिक।
कावचिकम् ।
सिद्धि-कावचिकम् । कवचिन् + आम्+ठञ् । कावच्+इक । कावचिक+सु ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
