________________
चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः स्वार्थ में ज्य' प्रत्यय होता है और उसकी ज्यादयस्तद्राजा:' (२।३।११९) से तद्राजसंज्ञा होकर 'तद्राजस्य बहुषु०' (२।४।६२) से बहुवचन में लुक् हो जाता है-कौजायना: । ऐसे ही-ब्राध्नायन्य:' आदि।
फक्
(१) नडादिभ्यः फक्।६६। प०वि०-नडादिभ्य: ५ ।३ फक् ११ । स०-नड आदिर्येषां ते-नडादय:, तेभ्य:-नडादिभ्यः । अनु०-तस्य, अपत्यम्, गोत्रे इति चानुवर्तते । अन्वयः-तस्य नडादिभ्यो गोत्रेऽपत्यं फक्।
अर्थ:-'तस्य' इति षष्ठी-समर्थेभ्यो नडादिभ्यः प्रातिपदिकेभ्यो गोत्रापत्येऽर्थे फक् प्रत्ययो भवति ।
उदा०-नडस्य गोत्रापत्यम्-नाडायन:, चारायणः, इत्यादिकम्।
नड। चर। बक। मुञ्ज। इतिक। इतिश। उपक। लमक । 'शलंकु शलङ्कञ्च' । सप्तल। वाजप्य । तिक। 'अग्निशर्मन् वृषगणे' । प्राण। नर । सायक । दास । मित्र । द्वीप । पिङ्गर । पिङ्गल । किङ्कर। किड्कल । कातर । कातल। काश्य । काश्यप। काव्य । अज। अमुष्य । कृष्णरणौ ब्राह्मणवासिष्ठयोः' । अमित्र । लिगु। चित्र। कुमार। क्रोष्टु क्रोष्टञ्च । लोह। दुर्ग। स्तम्भ। शिशपा। अग्र । तृण । शकट । सुमनस् । सुमत। मिमत्। ऋक् । जत्। युगन्धर। हंसक । दण्डिन्। हस्तिन् । पञ्चाल । चमसिन् । सुकृत्य । स्थिरक । ब्राह्मण । चटक । बदर । अश्वक । खरप। कामुक । ब्रह्मदत्त। उदुम्बर। शोण। अलोह। दण्ड। एक । वानव्यं । शावक । नाव्य । अन्वजत्। अन्तजन। इत्वरा । अंशक । अश्वला। अध्वर। दण्डप। इति नडादयः ।।
आर्यभाषा अर्थ-(तस्य) षष्ठी-समर्थ (नडादिभ्यः) नड-आदि प्रातिपदिकों से (गोत्रे, अपत्यम्) गोत्रापत्य अर्थ में (फक्) फक् प्रत्यय होता है।
उदा०-नडस्य गोत्रापत्यम्-नाडायन: । नड का पौत्र-नाडायन। चारायणः । चर का पौत्र-चारायण।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
