Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 97

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
ट्धेष्टकारो ङ्यर्थः[शुनिन्धयी ] शुनी या धयति सा = शुनिन्धयी । 'अणजेयेकण' (२।४।२०) ङी । [स्तनन्धयी सर्पजातिः] स्तनं या धयति सा = स्तनन्धयी । 'अणजेयेकण्' (२।४।२०) ङी ॥छ।।
नाडी-घटी-खरी-मुष्टि-नासिका-वाताद् ध्मश्च ॥ ५।१।१२० ॥ [नाडीघटीखरीमुष्टिनासिकावातात् ] नाडी च घटी च खरी च मुष्टिच नासिका च वातश्च = नाटीघटीखरीमुष्टिनासिकावातम्, तस्मात् ।
[ध्मः ] ध्मा पञ्चमी ङसि । 'लुगाऽऽतोऽनापः' (२।१।१०७) आलुक् । [च] च प्रथमा सि ।
[नाडिन्धमः, नाडिन्धयः] नाडि 'इतोऽक्त्यर्थात्' (२।४।३२) ङी । 'ध्मां शब्दा-ऽग्निसंयोगयोः' (४) ध्मा । 'धे पाने' (२८) धे । नाडी धमति-धयति वा । अनेन खश्प्र० → अ । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौतिकृवु-धिवु-पा-घ्रा-ध्मा-स्था-म्ना-दाम्०' (४।२।१०८) ध्मा → "धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । “खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः-हस्वश्च ।
[घटिन्धमः, घटिन्धयः] घट 'जातेरयान्त-नित्यस्त्री-शूद्रात्' (२।४।५४) ङी । 'अस्य ङ्यां लुक्' (२।४।८६) अलुक् । घटी धमति-धयति वा । अनेन खश्प्र० → अ । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौति-कृवु-धिवुपा-घ्रा-ध्मा०' (४।२।१०८) ध्मा - "धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१११३) अलोपः । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः-हुस्वश्च ।
[खरिन्धमः, खरिन्धयः] खर 'जातेरयान्त-नित्यस्त्री-शूद्रात्' (२।४।५४) ङी । 'अस्य ङ्यां लुक्' (२।४।८६) अलुक् । खरीं धमति-धयति वा । अनेन खश्प्र० → अ । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौति-कृवु-धिवुपा-घ्रा-ध्या०' (४।२।१०८) ध्मा → "धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१२११३) अलोपः । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः-हुस्वश्च ।।
[मुष्टिन्धमः, मुष्टिन्धयः] मुष्टिं धमति-धयति वा । अनेन खशप्र० → अ । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौति-कृवु-धिवु-पा-घ्रा-ध्मा०' (४।२।१०८) ध्या → "धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः ।।
[नासिकन्धमः, नासिकन्धयः] नासिकां धमति-धयति वा । अनेन खशप्र० → अ । "कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौति-कृवु-धिवु-पा-घ्रा-ध्मा०' (४।२।१०८) ध्मा → “धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः-हस्वश्च ।
[वातन्धमः, वातन्धयः] वातं धमति-धयति वा । अनेन खशप्र० → अ । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौति-कृवु-धिवु-पा-घ्रा-ध्मा०' (४।२।१०८) ध्मा० → "धम" आदेशः । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'खित्यनव्ययाऽरुषो०' (३।२।१११) मोऽन्तः ।
ङ्यन्तनिर्देशस्तदभावे खश्प्रत्ययनिवृत्त्यर्थः
[नाडिध्मः, नाडिधः] नाडि धमति-धयति वा । पूर्वं 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) धा, ततो वाक्यम् । 'आतो डोऽह्वा-वा-मः' (५।१।७६) डप्र० → अ । डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) आलुक् ।